جايگاه تشيع در قانون اساسي از منظر روح‌الله خميني و سيد علي خامنه‌اي

The Position of Shiism in the Constitution from the Perspective of Ruhollah Khomeini and Seyyed Ali Khamenei

راجع به جايگاه دين و مذهب در نظام‌هاي سياسي حاكم بر كشورها، به صورت كلي سه نوع نظام متصور است: 1. نظام‌هاي سياسي غيرمذهبي، 2. نظام‌هاي سياسي مبتني بر رسميت مذهب در قانون‌گذاري، 3. نظام‌هاي سياسي با رسميت كامل دين و مذهب در تمام شئون كشور. نظام جمهوري اسلامي ايران به عنوان كشوري شيعي با حاكميتي مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي، جزء الگوي دوم محسوب مي‌شود؛ لذا در اين مقاله مي‌كوشيم جايگاه تشيع در قانون اساسي و ديدگاه‌هاي دو رهبر انقلاب اسلامي ايران، روح‌الله خميني و سيد علي خامنه‌اي، را بكاويم. براي رسيدن به اين هدف از روش توصيفي‌تحليلي و منابع كتاب‌خانه‌اي و ديجيتال كمك مي‌گيريم. به نظر مي‌رسد با تصويب مذهب تشيع در قانون اساسي و تأكيد رهبران ديني و سياسي بر اهميت و جايگاه تشيع، نتايج پذيرفتني و موجهي در اين زمينه‌ها به دست آمده است: عرصه‌هاي داخلي نظير «وحدت‌نظر در قانون‌گذاري و اداره مملكت»، «تضمين بقاي انقلاب و استقلال نظام»، «تأمين حقوق اقليت‌ها» و «تقويت و تحكيم فرآيند دموكراسي‌سازي، نظير حفظ و تقويت سازوكارهاي مشاركت سياسي»، «حفظ امنيت داخلي كشور» و عرصه‌هاي خارجي نظير وحدت جهان تشيع و جلوگيري از عملياتي‌شدن سياست‌هاي تفرقه‌آميز و دشمنانه عليه وحدت جهان اسلام.

Regarding the position of religion in the political systems of the countries, there are generally three types of systems: 1. Non-religious political systems 2. Political systems based on the recognition of religion in legislation 3. Political systems with full recognition of religion in all the affairs of the country. The system of the Islamic Republic of Iran, as a Shiite state with a government based on Islamic values, is part of the second model; therefore, in this article, we try to examine the position of Shiism in the constitution and scrutinize the views of the two leaders of the Islamic Revolution of Iran, Ruhollah Khomeini and Seyyed Ali Khamenei. To achieve this goal, we use a descriptive-analytical method and library and digital resources. It seems that with the adoption of the Shiite religion in the constitution and the emphasis of religious and political leaders on the importance and position of Shiism, acceptable and justified results have been achieved in the following areas: domestic areas such as "unity in legislation and administration of the country", "ensuring the survival of the revolution and the independence of the system", "securing the rights of minorities", "strengthening the process of democratization, such as maintaining and strengthening mechanisms of political participation", "maintaining internal security" and external areas such as the unity of the Shiite world and the prevention of the implementation of divisive and hostile policies against the unity of the Islamic world.