تحليل تطبيقي منطق‌الطير عطار و بهشت گمشدۀ ميلتون

Comparative analysis of Attar's Mantegh-al-tair and Milton's Paradise of lost

يكي از آثار ارزشمند عرفاني كه به زبان رمزي و سمبوليك سروده‌شده‌است، منطق الطّير عطّار است كه سفري پرمخاطره توسطّ مرغان به رهبري هدهد براي رسيدن به سيمرغ -رمز ذات احديّت –را روايت‌مي‌كند. بهشت گمشدة ميلتون نيز اثري سمبوليك است كه به لحاظ طرح موانع رسيدن به كمال، مشابهت‌هايي با منطق الطّير دارد. ويژگي‌هاي زباني و داستاني مشابه و روح حماسي حاكم بر هر دو اثر است؛ با اين تفاوت كه در منطق‌الطّير، حماسه، عرفاني و در بهشت گمشده، حماسه بيشتر ادبي است. عطّار و جان‌ميلتون از منابع ديني مختص آيين خويش در آفرينش اثر خود بهره گرفته‌اند. شيوۀ بيان روايت حضرت آدم(ع) و نسبت دادن گناه آغازين به حوّا يا آدم وحوّا ، فاصلۀ حقيقت تا مجازِ اين دو متن را تا حدودي مشخص مي‌كند. همسويي‌ها و ناهمسويي‌هاي نگرش‌هاي عطّار و جان ميلتون، در اين دو اثر ارزشمند برمبناي چه عواملي تعيين‌مي‌شوند؟ تحليل تطبيقي در اين پژوهش از يكسو مبتني بر بينش سيّاره‌اي يعني نگريستن به تفاوت‌ها، بدون نفي ديگري و از سوي ديگر مبتني بر شباهت‌ها بدون الزام همسان‌سازي با ديگري و شيوۀ كلّي پژوهش، تحليل محتواي كيفي متن است.

One of the mystic valuable text that has composed to symbolic,is Mantegh-al-tair of Attar Nishboori that narrative journey perilous that done via birds on lead Hoopoe for achieve to Roc (essence of God). Paradise of lost is also symbolic text that in terms of plan barriers of achieve to perfection, has similarities with Mantegh-al-tair. Because of space time between these texts, this research has proceeded to comparative analysis at a time not concurrency. Factors that caused these texts should be required this analysis, are storied exclusivity similar and the epic spirit dominate on both; with this difference that in Mantegh-al-tair, epic is mystic and in Paradise of lost epic is more literary. Attar and John Milton have taken of their religious sources in creation their texts. Method explanation narrative of Adam and relate to intial sin to Hawa or Adam, specifies somewhat space truth until allowed in these texts. What factore determined similarities and unsimilarities views of Attar and John Milton in these valuable works? Comparative analysis in this research is on one hand based on planetary insights namely look to differences, without denial other and on the other hand based on similarities without requirement of matching with other and general method of this research is analysis qualitative content of text.