تحليل چگونگي فهم برنامه درسي در مطالعات آموزش عالي ايران

An analysis of understanding curriculum in higher education studies in Iran

معنا و اهميت برنامه درسي در آموزش عالي در ارتباط با تحولات آموزش عالي در عرصه اجتماعي، دگرديسي­ هاي بنياديني را تجربه كرده است. از اين رو، سؤال اين است كه چنين وضعيتي در زمينه ايراني چگونه بازنمايي مي­ شود؟ بدين منظور، تمركز مطالعه حاضر بر تحليل چگونگي فهم برنامه درسي در مطالعات آموزش عالي ايران با رويكرد پديدارنگاري بود. در چنين بافتي، مطالعات يك دهه اخير برنامه درسي در آموزش عالي ايران با روش مرور نظام‌مند گردآوري و نمونه منتخب به تعداد 57 مقاله علمي پژوهشي در دو سطح كدگذاري باز و محوري تحليل كيفي شد. در برايند تحليل‌ها چهار شيوه فهم؛ يعني تكليف­ گرايي، پاسخگوانگاري، پروژه­ محوري و شبه يادگيري ­­پژوهي شناسايي، تعريف و با ذكر مصاديق تجربي تبيين شد. فصل مشترك سه شيوه فهم ابتدايي از سيطره معناي سنتي و محدود برنامه درسي (مكانيزم انتخاب، سازماندهي و انتقال دانش در يك دوره تحصيلي) بر مباني فكري مطالعه برنامه درسي در آموزش عالي ايران حكايت دارد. علاوه بر اين، فهم شبه يادگيري ­پژوهي نيز حاكي از سيطره ضمني اين معناي سنتي بر مباني فكري محدود تحقيقاتي است كه به مطالعه برنامه درسي در آموزش عالي ايران مبتني بر معناي گسترده آن (فرايند مداوم درك و توسعه تجارب يادگيري معنادار در يك زمينه ميان رشته­ اي) پرداخته ­اند. درنتيجه، فهم برنامه درسي در مطالعات آموزش عالي ايران درگير دگماتيزم سنت­گرايي است كه مي ­تواند سودمندي آن براي تعالي آموزش و يادگيري دانشگاهي را با مخاطرات جدي مواجه سازد. اين مطالعه مي ­تواند به بازانديشي در فهم و جريان فكري برنامه درسي در مطالعات آموزش عالي ايران به­ منظور برون­رفت از چنين دگماتيزم سنت­گرايي كمك كند.

The meaning and importance of the curriculum in higher education in connection with the developments of higher education in the social field, has undergone fundamental changes. Hence, the question is how such a situation is represented in the Iranian context? Therefore, the focus of the present study was on the analysis of how to understand the curriculum in Iranian higher education studies using a phenomenological approach. In this context, curriculum studies in Iranian higher education was collected in the last decade by the systematic review method. Using a purposeful sampling technique, 57 articles were selected and qualitatively analyzed in two levels of open and axial coding. As a result, four ways of the understanding curriculum in selected articles, were identified, defined and explained by experimental examples: 1) task-oriented understanding, 2) responsive understanding, 3) project-oriented understanding and 4) learning- research understanding. These ways of understanding were defined and explained by citing empirical examples. The common denominator of the three primary ways is that it dominates the traditional and limited meaning of the curriculum (mechanisms for selecting, organizing and transferring knowledge in a course of study) on the intellectual foundations of curriculum studies in Iranian higher education. Also, the quasi-learning way indicates the dominance of the limited and traditional meaning of the curriculum on the intellectual foundations of the limited number of studies that have studied the curriculum in higher education is based on its broad meaning (the social process of understanding and developing meaningful learning experiences). As a result, understanding the curriculum in Iranian higher education studies is involved in the dogmatism of traditionalism, which can seriously jeopardize its usefulness for the excellence of university education and learning. This study can help to rethink the understanding and intellectual flow of the higher education field of study in order to get out of such an intellectual dogmatism.