بازانديشي درباره ارزيابي مستمر كيفيت در آموزش عالي ايران: ضرورت تقويت نهادهاي ملي و بازنگري چارچوب ارزيابي

Rethinking about continuous quality assessment in Iran higher education: Need for strengthening national evaluation agencies and framework revision

موفقيت نهادهاي ملي ارزيابي و اعتبارسنجي كيفيت به اقدامات آنها در انجام دادن ارزيابي بروني بستگي دارد. به­ رغم اين واقعيت، بيش از دو دهه از آغاز كوشش­ ها در ارزيابي مستمر در آموزش­عالي ايران مي­ گذرد، اما ارزيابي بروني در آموزش ­عالي (غيرپزشكي) هنوز به ­طور سازمان ­يافته انجام نشده است. علاوه بر آن، در خصوص فرايند ارزيابي مستمر نيز دلبستگي لازم در مديران و اعضاي هيئت­ علمي به­ وجود نيامده است. در راستاي ارزيابي مستمر، سه نهاد ملي (آموزش عالي جامع، پزشكي و مهندسي) در سطح كشور داير شده است. اين نهادها ياري دادن به فرايند ارزيابي دروني و اجراي بروني را در زمره وظايف خود منظور داشته ­اند، اما به استثناي نهاد ايجادشده در آموزش پزشكي، دو نهاد ديگر تا كنون نتوانسته ­اند شرايط لازم براي تبديل شدن به نهاد ملي ارزيابي و اعتبارسنجي را احراز كنند. در يك مطالعه، رسالت نهادهاي ملي ارزيابي، چارچوب مورد استفاده آنها، موانع اجراي ارزيابي دروني و فرايند حايز شدن شرايط براي تبديل شدن به نهاد ملي بررسي شد. براي اين منظور، سه سؤال پژوهشي مطرح و با استفاده از روش مطالعه موردي به آنها پاسخ داده شد. نتايج مطالعه در اين مقاله عرضه شده است. نتايج نشان داد كه "نهاد ملي ارزيابي آموزش پزشكي عمومي" نسبت به ارزيابي كيفيت دوره دكتري پزشكي عمومي موفق بوده است. اما، وضعيت موجود نهاد نظارت و ارزيابي آموزش­ عالي (ناتك) و نهاد ارزشيابي آموزش مهندسي تا وضعيت مطلوب فاصله بسياري دارند. ضمن برشمردن ده عامل بازدارنده ارزيابي مستمر، براي كاهش فاصله يادشده پيشنهادهايي عرضه شده است.

Success of national institutions of quality assessment (NIQA) and accreditation of quality depends on the external quality assurance (EQA) processes. In spite of the fact, it is more than two decades that continuous quality assessment started in higher education in Iran. Nevertheless, the external in higher education quality assessment (non-medical), has not been done in an organized way yet. At the national level, three institutions have been established to act as national quality assurance agency (QAA):1) comprehensive higher education, 2) medical education, and 3) engineering education. The QAA in medical education has been active in conducting EQA. However, the other two NIQA have not yet been able to carry out EQA and therefore not eligible for being recognized as an accredited QAA agency. Based on the above, a research project was conducted to find out the actual and desired states of the NIQA in Iran. In doing so, three research questions were framed and answered in the research project. This article reports the findings of the research project. The results indicated that the National Institution of Quality Assessment of general medical education has been successful. However, there is room for improvement of the other two NIQA. In this regard, factors which are affecting such situation are analyzed and towards improving the conditions of these two NIQA, a set of measures are proposed.