بررسي و ارزيابي آراي مفسران اهل‌سنت دربارۀ روايات آيۀ رجم

Evaluating Study of the Opinions of Sunni Exegetes on the Narrations of the Rajm Verse

يكي از مسائل چالش‌انگيز در مطالعات قرآني و حديثي، رواياتي هستند كه بر تحريف آيات قرآن اشاره دارند. از معروف‌ترين آن‌ها، رواياتي هستند كه از قرآني بودن آيۀ‌ موسوم به «رجم» سخن مي‌گويند. بسياري از مفسران اهل‌سنت، ضمن گزارش و پذيرش اين روايات، نظريۀ نسخ التلاوه را مطرح نمودند. يافته‌هاي پژوهش حاضر حكايت از آن دارند: 1. از مجموع 58 تفسير اهل‌سنت كه روايات را گزارش كرده‌اند، سه رويكرد وجود دارد: الف) نسخ تلاوت و عدم نسخ حكم: 40 تفسير، ب) گزارش روايات بدون بيان نظر: 12 تفسير؛ ج) تشكيك در صحت روايات: 6 تفسير؛ 2. وجه مشترك اسناد همۀ روايات، ختم آن‌ها به صحابي است و احتمال اعمال نظر صحابه وجود دارد؛ 3. محتواي روايات آيۀ رجم با ادلۀ قرآني، روايي، فقهي، عقلي و ادبي در معرض نقد هستند؛ 4. به نظر مي‌رسد روايات آيۀ رجم ريشه در تورات داشته و به مصادر اسلامي راه يافته است.

One of the most challenging issues in Qur’anic and hadith studies is concerned with the narrations that refer to the distortion of Qur’anic verses. Among them one may points to the famous narrations speaking of the Qur’anic “Rajm (shooting)” verse. Reporting and accepting these narrations, many Sunni exegetes proposed the theory of Naskh al-Talāwah (abrogation of reading). Findings of this research show that: 1) Among 58 Sunni exegeses that have reported the narrations there are three approaches: a- abrogation of reading and non-abrogation of the command: 40 exegeses, b- reporting narrations without comments: 12 ones, c- doubt in the authenticity of the narrations: 6 ones. 2) The common feature of the sanads of all narrations is that they end with Companions, i.e. there is a possibility of applying Companions’ opinions. 3) The content of the narrations of the Rajm verse is criticized by Qur’anic, narrative, jurisprudential, intellectual and literary arguments. 4) It seems that the narrations of the verse are rooted in the Torah, which have found their way to Islamic sources as well.