نقش مولفه هاي درون متني در كشف محور سورۀ مباركۀ احزاب در دو بعد بنيادي و كاربردي

The Role of The Intra-Textual Components to Explore The Main Theme of Surah Al-Ahzāb

متن‌كاوي سور قرآني در جهت اخذ غرض سور، از جمله مباحث مهم در تفسير آن‌ها بوده كه از ديرباز مورد تحليل و بررسي انديشمندان اسلامي قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف كشف غرض سورۀ مباركۀ احزاب سعي در ارائۀ سياق دروني و تفهيم غرض اصلي سوره را داشته است. به منظور دست‌يافتن به اين مهم، اين پژوهش با روش تحليلي-توصيفي با رويكرد كتابخانه‌اي به تبيين و تحليل سياق و ساختار محتوايي و مضامين دروني و اركان آن به منظور كشف غرض كاربردي سوره پرداخته است. يافته‌هاي پژوهش بيانگر آن است كه سورۀ مباركۀ احزاب با توجه به مدني بودن آن در دو بعد شناختي و كاربردي، داراي غرض منحصر به فردي است؛ چرا كه در مرحلۀ مدنيّت اسلام به مرحله‌اي رسيده كه افراد نيازمند تقويت ايمان و نمود يافتن آن در اعمال خود و به عبارتي به دنبال اتخاذ راهكار براي مسئله و موضوعي هستند. لذا غرض از اين مهم در بعد بنيادي و شناختي «خداشناسي در پرتو ايمان راسخ و تقوا محوري» و نيز در بعد عملي و كاربردي داراي غرض «اطاعت از خدا و رسول او (انجام اعمال صالح) و پيروي ننمودن از غير حق» بوده است.

One of the main methods in the interpretation of the Holy Qur’an, being discussed and analyzed by Muslim commentators throughout history, is exploring the texts of chapters to discover their main theme. This paper aims to explore the main theme of Surah Al-Ahzāb for revealing its intra- textual context. Based on the descriptive-analytical method and as a library research, the paper clarifies and analyzes the context, the content structure, the internal motifs, and the main parts of the Surah to discover its practical aim. Findings show that Surah Al-Ahzāb cognitively and functionally has a particular purpose, due to its being Madanī. The reason is that in the civilized stage, Islam reached a position where people needed to strengthen their faith and manifested it in their actions. That is, they sought to find a solution to a particular issue. Therefore, the fundamental and cognitive purpose is “theology in the light of firm faith and piety” and the practical and functional purpose is “obeying God and His Messenger (doing righteous deeds) and not following the evil”.