تأثير مسائل بين المللي بر نوسانات توليد و تجارت قالي ايران، از جنگ جهاني يكم (1914)تا بحران اقتصادي 1930

The Impact of World Economic System on Fluctuations of Iranian Carpet Production and Trade From World War I (1914) to the 1930 economic crisis

قالي­بافي به عنوان يكي از صنايع دستي كهن، گرچه پيشينه­ اي سه هزار ساله در تاريخ ايران دارد، اما اين تنها در دهه ­هاي پاياني سده نوزدهم بود كه به يك كالاي مهم بازرگاني تبديل شد و شهرتي جهاني به دست آورد. علت آن، قرار گرفتن ايران در مدار نظام اقتصاد جهاني و راه يافتن قالي به بازراهاي مهم اروپايي بود. بنابراين، از اين زمان به بعد به همان ميزان كه بر اهميت اين كالا در اقتصاد ايران افزوده مي­شد، توليد و تجارت آن نيز بيشتر تحت تأثير نوسانات اقتصادي بازراهاي بين­ المللي قرار مي­گرفت. اين جستار به دنبال اين پرسش است كه تحولات مهم اقتصاد جهاني در فاصلۀ جنگ جهاني يكم تا آغاز بحران اقتصادي 1930 چه تأثيراتي بر توليد و تجارت صنعت قالي ايران داشت؟ اين مقاله با روش كتابخانه ­اي و با تحليل اسناد و داده­هاي بازرگاني اين دوره مي­كوشد تا تصوير روشني از جايگاه قالي ايران در بازارهاي جهاني به دست داده و تأثير مسائل بين ­المللي و رقابت­هاي ميان كشورهاي توليد كنننده در نوسان توليد و تجارت آن از جنگ جهاني يكم تا آغاز بحران اقتصادي 1930 ارائه نمايد. يافته­هاي پژوهش حاكي از آن است كه جنگ جهاني يكم به شدت بركاهش تقاضاي جهاني، و درنتيجه كاهش توليد قالي و بيكاري در ايران اثر گذاشت. با رشد اقتصاد جهاني در سال­هاي 1302 تا 1308 توليد و صادرات قالي ايران رشد چشم گيري يافت، اما با افزايش ميزان توليد كشورهاي رقيب مانند چين و تركيه، جايگاه قالي ايران در بازار جهاني تنگ­تر شد. در مقابل، دولت ايران در دوره رضا شاه با آگاهي از اهميت قالي به عنوان يك منبع مهم ارز آور براي كشور، به شيوه­هاي مختلف مي­ كوشيد تا صادرات آن را توسعه داده و بر پيامدهاي منفي نظام بين ­الملل و كاهش صادرات آن مقابله كند.

With the entry of Iran into the world economic system in the second half of the nineteenth century, Iranian carpets found their way to European markets and gradually by the end of the nineteenth century gained significant importance in the country's exports. But from this time onwards, fluctuations in production and trade were linked to economic fluctuations in international markets and competition from producing countries. This article tries to give a clear image of the position of Iranian carpets in world markets and the impact of international issues in the fluctuation of its production and trade from World War I to the Economic crisis of 1930. The findings of the study indicate that World War I greatly reduced global demand and thus reduced the production of Iranian carpets. With the growth of the world economy in the years 1923 to 1929, the production of Iranian carpets increased significantly, but with the increase in the production of rival countries such as China and Turkey, the Iranian carpet market in the global market became narrower. In contrast, the Iranian government during the reign of Reza Shah, aware of the importance of carpets as an important source of currency for the country, tried in various ways to expand its exports and deal with the negative consequences of the international system and reduce its exports. Eventually, the economic crisis of 1930 reduced its production and changed the government's economic plans.