تأثيرپذيري معماري شهري كرانه شمالي خليج فارس از مناطق پيراموني در دوره اسلامي تا قرن هفتم

The impressionability of the Persian Gulf northern shore urban architecture from peripheral regions in the Islamic period until 7th century

معماري شهرهاي كرانه شمالي خليج فارس در بستر سبك و اصول حاكم بر معماري ايران بعد از اسلام شكل گرفته‌ است، با اين حال با آن اختلافاتي نيز دارد. شهرهاي كرانه شمالي خليج فارس از طريق دريا با شهرهاي بزرگ تجاري در آسيا و آفريقا در ارتباط بودند و از اين‌طريق اين شهرها در حوزه معماري از آن مناطق تأثير پذيرفته بودند. پرسش اصلي مقاله اين است كه معماري شهري كرانه شمالي خليج فارس از مناطق پيراموني خود در آسيا و آفريقا چه تأثيراتي گرفته است؟ نتايج اين پژوهش كه به روش توصيفي- تحليلي انجام شده نشان مي‌دهد كه به سبب موقيعت تجاري منطقه در بازه مورد پژوهش در معماري شهري، عنصر بازار و كاروانسرا غالب بوده‌است. همچنين بنابر شباهت اقليمي و ارتباط گسترده تجاري شهرهاي كرانه شمالي خليج فارس با دو ناحيه جنوب و جنوب شرق آسيا و زنگبار در شرق آفريقا در حوزه معماري شهري از اين مناطق تأثير پذيرفته است. اين تأثيرات به ويژه در كاربرد گسترده از مصالح چوب به‌ويژه چوب ساج و چندل و در سبك و طراحي ساختمان‌هاي چند طبقه نمود بيشتري دارد.

The architecture of the Persian Gulf northern shore cities is formed according to the dominant principles of Iran architecture. However; there are some differences. Cities of the Persian Gulf northern shores had relationships with big commercial cities in Asia and Africa through the sea. Thus, these cities were influenced by those regions in architecture. The main question of the article is how the architecture of the Persian Gulf northern shore cities was influenced by its peripheral regions in Asia and Africa? Using the descriptive-analytical method, findings of this research indicate that due to the commercial condition of the region in city architecture during the considered period of the research, the element of Bazaar and caravanserai has been dominant. Also, due to the climate similarity and broad commercial relationship of the Persian Gulf northern shore cities with the two regions of South and Southeast Asia and Zanzibar in East Africa was influenced by these regions in city architecture. These effects appear more in the widespread use of wood materials, especially teak and loop-root mangrove, and in the style and design of multi-storey buildings.