«نقش ابوالقاسم قشيري، در تقريبِ ديدگاه‌هاي مختلفِ اهل طريقت، در باب علمِ وليّ از ولايتِ خويش»

اعتقاد به مخفي و محجوب بودنِ اوليا‌ء‌الله از چشمِ اغيار، يكي از معدود مسائل مورد اتفاق، در بين اهلِ تصوّف است. باور به اين نكته كه اوليا در زيرِ قبابِ حق مستور هستند، و تا ارادۀ خداوند، و هم­چنين خواستِ وليّ در كار نباشد، كسي از وجودِ ايشان باخبر نخواهد شد، باوري رايج و پذيرفته شده در تصوّف و عرفان اسلامي به‌شمار مي‌آمده ‌است. مستند اهل عرفان در پايبندي به اين باور، حديثِ قُدسي «اوليايي تَحتَ قِبابي لا يَعرفُهُم غَيري» است. موضوعي ديگر كه در ادامۀ همين مبحث، در ميان اهل طريقت مطرح گرديده، اما دربارۀ آن اختلاف نظر پديد آمده است، عدمِ توافق درخصوص آگاهي يا بي‌اطلاعي وليّ از نائل گرديدن خويش به مقامِ ولايت است. اين موضوع، در رديف مسائلي قرار دارد كه ميان اهل تصوّف بر سرِ آن منازعه وجود داشته است. مجادله‌هايي كه سبب شده، دو گروهِ موافق و مخالف، به موضع‌گيري در برابر هم بپردازند. هركدام از اين گروه­ها، براي موافقت يا مخالفتِ خود با اين امر، دلايلي نيز ارائه كرده‌اند. دلايلي كه پذيرفتن يا رد كردن آن­ها به‌آساني امكان‌پذير نيست. همين عدمِ سهولت در پذيرشِ دلايلِ يك گروه و انكارِ براهينِ گروه ديگر، سبب شده، دسته­اي سوم در اين ميان پديد آيند كه سعي داشته‌اند نظري حدِّ فاصل ميانِ گروه موافق و مخالف ابراز كنند و به نزاعي عقيدتي پايان بخشند. شاخص‌ترين چهرۀ اين گروه اخير، ابوالقاسم قشيري است. اين جستار، بر آن است تا ضمنِ روشن ساختنِ خطوطِ اصلي و مهم­ترين مسائلِ مرتبط با اين موضوع، نقشِ ابوالقاسم قشيري در تقريبِ آراءِ دو گروهِ درگير در اين نزاعِ فكري را براي مخاطبِ كلام روشن سازد.

No abstract