ارزيابي توان توسعه شهري با رويكرد‌‌ تصميم‌‌گيري چندمعياره (مطالعه موردي: شهر قائن)

Evaluation of Urban Development Capability With Multi Criteria Decision Making Approach (Case Study: Qaen City)

يكي از مشكلات عمده در برنامه ريزي شهري با توجه به رشد جمعيت و كمبود مكان هاي مناسب براي رشد شهري، تعيين اراضي مناسب براي گسترش فيزيكي شهر است. شهر قاين مركز اداري- سياسي شهرستان قاينات در استان خراسان جنوبي از نظر اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و صنعتي در حال توسعه مي باشد و از آنجايي كه استفاده از سرزمين بدون در نظر گرفتن پتانسيل هاي اكولوژيك، علاوه بر تخريب محيط زيست، آنرا از توسعه پايدار نيز دور مي كند بنابراين، تعيين قابليت هاي اكولوژيك شهر به منظور توسعه شهري آن ضروري است. اين پژوهش با هدف تعيين مكان هاي مناسب جهت توسعه شهري، در شهر قاين، انجام گرفت. بدين منظور از ميان روش هاي تصميم گيري چندمعياري (MCDM)، روش تركيب خطي وزن دار به دليل امكان استانداردسازي نقشه هاي معيار و اختصاص وزن هاي متفاوت به آنها، انتخاب و در سامانه اطلاعات جغرافيايي بر پايه مشاهدات محيط طبيعي (6 معيار)، توان اكولوژيكي شهر مذكور در محدوده حريم نهايي شهر و اراضي پيراموني آن ارزيابي شد. نتايج حاكي از آن است كه از مجموع 225/12 كيلومتر مربع مساحت محدوده مورد مطالعه، 50/21 كيلومتر مربع جهت توسعه شهري از تناسب زيادي برخوردار است و 26/7 كيلومتر مربع تناسب متوسط و 1/95 كيلومتر مربع تناسب كمي جهت توسعه شهري دارند و مساحت 165/7 كيلومتر مربع براي توسعه شهر قاين نامناسب ارزيابي شد و قابليت توسعه شهري را ندارد. در حال حاضر، پراكنش فضايي مراكز جمعيتي شهر بيشتر در كاربري تناسب زياد قرار دارد كه به دليل دارا بودن اراضي با شيب مناسب و شرايط خوب خاك شناسي و زمين شناسي ظرفيت بسيار خوبي براي توسعه و جمعيت پذيري دارد.

Qaen City is the administrative and political center of Qaenat County in south Khorasan province. Since the use of land is without consideration of ecological potential in addition to environmental degradation, it will also be diverted from sustainable development. Therefore, it is necessary to determine the ecological capabilities of the city for its urban development. This research was conducted with the aim of determining suitable locations for urban development in the Qaen City, South Khorasan Province. For this purpose, using multi-criteria decision making methods (MCDM), the weighted linear combination method was chosen due to the possibility of standardization and assigning different weights to the criteria and in geographic information system based on observations of the natural environment (6 criteria), city ecological potential was evaluated within the limits of the city's final privacy. The results indicate that From a total of 225.12 square kilometers, the area of study area, 50.21 square kilometers is suitable for urban development an‎d 7.26 square kilometers of moderate proportion and 1.95 square kilometers have a small proportion of urban development an‎d an area of 165/7 square kilometers was considered inappropriate for the development of the Qaen City, and has no urban development capability.