سواپ نكول اعتباري؛ تدقيقي در تميز ماهيت آن از بيمه اعتبار و امكان‌سنجي فقهي

Credit Default Swap: A Scrutiny of Differentiating its Nature from Credit Insurance and Sharia Feasibility Review

ريسك اعتباري به‌مثابه احتمال نكول بدهكار در پرداخت ديون، منجر به دست يازيدن طلبكاران به ابزاري جهت پوشش آن گرديده است. سواپ نكول اعتباري به‌عنوان يكي از اوراق مشتقه در شمار كارآمدترين ابزارهاي مديريت ريسك است. چه اينكه علاوه‌بر مديريت ريسك، امكاني جهت رواج بازارهاي ثانويه و تعميق بازار سرمايه فراهم مي‌آورد. بيمه اعتبار نيز گونه ديگري از ابزار مديريت ريسك اعتباري است كه در بسياري از موارد با سواپ نكول خلط مي‌گردد. تشبيه سواپ نكول اعتباري به بيمه اعتباري نه تنها در نظام حقوقي و فقهي ما كه در حقوق غرب نيز ريشه دارد. با توجه به پذيرش شرعي بيمه در فقه اسلام، از اين تشبيه به منظور توجيه فقهي و شرعي قرارداد سواپ نكول اعتباري استفاده گرديده است. در اين پژوهش با تكيه بر شيوه توصيفي- تحليلي و با روش كتابخانه‌اي، تلاش شده علاوه‌بر ترسيم مرزي ميان اين دو نهاد، ايرادات فقهي وارد شده بر سواپ نكول اعتباري نيز شرح گرديده و امكان پذيرش اين عقد به‌عنوان يك عقد مستقل موردارزيابي واقع گردد. با اين توضيح كه تشخيص ماهيت سواپ نكول اعتباري، در سنجش صحت انعقاد چنين عقدي از منظر فقهي اثرگذار خواهد بود و اين بحث از اين حيث حائز اهميت است كه امكان پذيرش سواپ نكول از منظر شرع و مآلاً در بازار سرمايه ايران را نمايان مي‌سازد.

Credit risk as a possibility of a debtor’s default in its obligations has led creditors to acquire some tools to cover it. Credit default swap as a derivative is one of the most effective risk management tools, because in addition to risk management, it provides an opportunity for the spread of secondary markets and the deepening of the capital market. Credit insurance is another type of credit risk management tool that is often confused with default swaps. Finding some homologies between credit insurance and credit default swap geos back to our legal and jurisprudential system as well as the Western law. Due to the acceptance of insurance in Islamic jurisprudence, these similarities have been used to justify credit default swap contract. In this research, an attempt has been made to draw a border between these two institutions. It should be noted that recognizing the nature of credit default swaps will affect the assessment of the validity of such a contract from a jurisprudential point of view, and this discussion is crucial as it shows the possibility of accepting credit default swaps in the Iranian capital market.