مدرنيته و پيامدهاي شهرنشيني در رمان رهش با تكيه بر آراي زيمل

Modernity and the Consequences of Urbanization in the Novel “Rahesh” Based on Simmel's Views

اين جستار به شيوة توصيفي- تحليلي مبتني بر آراي نظري گئورك زيمل تلاش كرده است، رمان رهش نوشتة رضا اميرخاني را كه با رويكرد مدرنيستي با اتكا به شهر و شهرنشيني و تبعات دنياي مدرن نوشته شده است، بازخواني و واكاوي نمايد. هدف از نگارش اين مقاله توصيف شهر تهران به عنوان نماد مدرنيتۀ شهري در ادبيات داستاني است كه در آن به مدد بازنمايي شهر تهران در ادبيات داستاني، تأملي انتقادي از مدرنيتۀ ايراني ارائه شده است. اين جستار با كمك گرفتن از رويكرد جامعه‌شناختي به بازنمايي شهر مدرن و عقلانيت نامنسجم در زندگي روزمره و شكاف‌هاي اجتماعي موجود در زندگي شهروندان و روابط ميان آنها در داستاني مرتبط با كلان‌شهري چون تهران پرداخته است. از نتايج تحقيق برمي‌آيد كه شهر چونان فرهنگ عيني و روح شيء‌واره بر ساكنان كلان‌شهر غلبه مي‌كند. فقدان رشد عقلانيت يكپارچه، شكاف ميان فرهنگ عيني و فرهنگ ذهني به دليل تسلط اقتصاد پولي در كلان‌شهر، سبب يكسان‌سازي ارزش تمام اشياء شده، آنها را از معنا و فرديت تهي مي‌سازد. كلان‌شهرنشينان براي صيانت از نفس خود با استفاده ازآنچه زيمل آن را احتياط مي‌نامد، سرد و بي‌ترحم به نظر مي‌آيند. همچنين مواجهه فرد با تحريكات عصبي شديد و اكراه و احتياط فرد از غوطه‌ور شدن در آشوب تحريكات بي‌شمار بيروني منجر به نوعي بيگانگي و انزجار مي‌شود كه به شكل نگرش دلزده و توداري بروز مي‌كند كه مهمترين خصلت رواني شخصيت‌هاي رمان در زندگي شهري است.

The present research tries to re-read and analyze Reza Amirkhani's novel “Rahesh”, written with a modernist approach, to find the consequences of urbanization on the modern world through a descriptive-analytical manner and based on the theoretical views of Georg Simmel. The purpose of writing this article is to describe the city of Tehran as a symbol of urban modernity in fiction literature and present a critical reflection on Iranian modernity using a sociological approach. It also tries to represent the modern city, the incoherent rationality in the daily lives of the people as well as the social gaps and relations between them. The city overcomes the inhabitants of the metropolis as an objective culture and an object-oriented spirit. The lack of integrated rationality and the gap between objective culture and subjective culture due to the dominance of monetary economy in the metropolis equalize the value of all objects and makes them meaningless. Metropolises seem cold and ruthless to protect themselves by using what Simmel calls precaution. Also, the person's exposure to severe nervous stimuli and the reluctance and caution of the person to be immersed in the chaos of countless external stimuli leads to a kind of alienation and disgust that manifests itself in the form of a bored and selfcontained attitude that is the most important psychological characteristic of metropolitan man.