پاسخگويي در حسابداري از منظر اسلام با محوريت تئوري ساخت يابي

Accountability in Accounting from the Perspective of Islam by the focus on Structuration Theory

چارچوب نظري حسابداري مبتني بر پاسخگويي تاكيد بر ضرورت پاسخگويي در نظام حسابداري دارد. پژوهش حاضر باتوجه به اهميت تئوري هاي جامعه شناسي در دانش حسابداري و با استفاده از مباني نظري اسلامي درصدد بررسي اين مهم است. هدف پژوهش حاضر ارائه تبيين مفهوم و مولفه هاي پاسخگويي در حسابداري از منظر اسلام با محوريت تئوري ساخت يابي است. مقاله حاضر در دسته پژوهش هاي كيفي است كه در راستاي هدف پژوهش با بررسي متون علمي و قرآني و مصاحبه با 15 نفر از خبرگان علوم قرآني و اعضاي هيئت علمي دانشگاه رشته هاي حسابداري، جامعه شناسي و علوم اسلامي صورت گرفته است. در اين مطالعه از روش تحليل تم، اطلاعات به دست آمده تحليل گرديد. ابزار تحقيق در بخش كيفي، مصاحبه عميق و نيمه ساختاريافته و نمونه پژوهش با استفاده از تركيب روش هاي غيراحتمالي ، هدفمند قضاوتي و گلوله برفي انتخاب شدند.مطابق يافته هاي پژوهش، رويكرد پاسخگويي، سطوح پاسخگويي، ابعاد پاسخگويي، اركان(اجزاي) پاسخگو، اصول پاسخگويي، تقويت پاسخگويي به عنوان تم هاي اصلي تحقيق شناسايي شدند كه مولفه ها و مدل پاسخگويي حسابداري از منظر اسلام در چارچوب تئوري ساخت يابي را تبيين مي كنند. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه الگوي اسلامي با تمركز بر عامليت در تئوري ساخت يابي، ضعف هاي اين تئوري شامل ناديده گرفتن اخلاق و نيت قوي در عامليت را پوشش مي دهد. تقويت عامليت، تقويت ساختار و نهايتا تقويت نظام هاي اجتماعي را به دنبال خواهد داشت. اين امر منجر به شكوفايي زبان پاسخگويي در نظام حسابداري خواهد شد.

Accountability-based accounting theoretical framework emphasizes the need for accountability in the accounting system. The present study, considering the importance of sociological theories in the science of accounting and using Islamic theoretical foundations, seeks to investigate this important issue. The purpose of this study is to explain the concept and components of accountability in accounting from the perspective of Islam with a focus on Structuration Theory. The article is in the category of qualitative research that has been done in line with the purpose of the research by reviewing scientific and Quranic texts and interviewing fifteen Quranic science experts and faculty members of public and private universities in the fields of accounting, sociology, and Islamic sciences. The obtained information was analyzed by the theme analysis method. The research tools in the qualitative section were in-depth and semi-structured interviews and the research sample was selected using a combination of non-probabilistic, purposeful judgment, and snowball methods. According to the research findings, accountability approach, accountability levels, accountability dimensions, accountable elements, accountability principles, accountability reinforcement were identified as the main research themes that explain the components and model of accounting accountability from the perspective of Islam in the framework of Structuration Theory. The results show that the Islamic model, focusing on agency in Structuration Theory, covers the weaknesses of this theory, including ignoring ethics and strong intentions in an agency. Strengthening agency will lead to strengthening the structure and finally strengthening social systems. This will lead to the flourishing of accountability language in the accounting system.