پديد آورندگان :
داعي الحق قراگوز، داود دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران , رشيدي، ورهرام دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران , اهري زاد، سعيد دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه به‌نژادي و بيوتكنولوژي گياهي، تبريز، ايران , فرح وش، فرهاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران , مير شكاري، بهرام دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران
چكيده فارسي :
به‌منظور مطالعه تجزيه پايداري عملكرد ژنوتيپ‌هاي پيشرفته گندم بهاره تحت شرايط تنش كم‌آبي، 28 ژنوتيپ گندم به‌صورت دو آزمايش جداگانه تحت شرايط بدون تنش و تنش خشكي (با قطع آبياري در مرحله ظهور 50 درصد سنبله‌هاي هر واحد آزمايشي) و طي دو سال زراعي 96-95 و 97-96 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه واريانس مركب داده‌هاي حاصل از ارزيابي صفات نشان داد كه بين ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه از نظر كليه صفات در سطح احتمال يك درصد اختلاف معني‌داري وجود داشت. برهمكنش ژنوتيپ × شرايط آبياري از نظر صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد و براي صفات وزن هزار دانه و بيوماس در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود و نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه در شرايط مختلف آبياري واكنش‌هاي متفاوتي از نظر اين صفات داشتند. نتايج حاصل از آماره‌هاي واريانس محيطي و ضريب تغييرات محيطي مشابه بود كه نشان دهنده وجود يك جنبه مشترك بين آن‌هاست. بر اساس اين آماره‌ها ژنوتيپ‌هاي كريم، قابوس، زاگرس، آفتاب، URBWYT-94-3، URBWYT-94-9، URBWYT-94-7 و URBWYT-94-2، بر مبناي آماره پايداري اكووالانس ريك ژنوتيپ‌هاي مرواريد، گنبد، آرتا، روشن، ERWYT-94-8 و URBWYT-94-10، آماره ميانگين رتبه ژنوتيپ‌هاي دريا، آفتاب، ERWYT-94-7، URBWYT-94-10، URBWYT-94-2 و URBWYT-94-4 و آماره انحراف معيار رتبه ژنوتيپ‌هاي مرواريد، گنبد، سوپر هد، آرتا، روشن و URBWYT-94-10 به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار شناسايي شدند. ژنوتيپ‌هاي URBWYT-94-10، روشن، ERWYT-94-8 و ERWYT-94-7 نيز از نظر آماره غير پارامتري كتاتا به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار و پر محصول شناسايي شدند. با در نظر گرفتن ميانگين عملكرد ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه در چهار محيط، در مجموع ژنوتيپ‌هاي كريم، آفتاب، روشن، URBWYT-94-7، URBWYT-94-9، URBWYT-94-10 و URBWYT-94-2 جزو ژنوتيپ‌هاي پايدار و پر محصول شناسايي شدند.
چكيده لاتين :
Wheat (Triticum aestivum L.) is the first most important cereal crop in the world. Drought, among abiotic stresses, is known as the most complicated, devastating factor against wheat production. Although drought impedes wheat yield at all growth stages, its negative impacts are more critical during the flowering and grain-filling phases (terminal drought) and result in substantial yield losses. A prolonged and severe drought will result in a significant decrease in the production of crop and serious issues of food supply and food security. Given the growing population in developing countries such as Iran, and the economic and political importance of producing this cereal, a serious examination at its production and breeding is warranted.
Materials and Methods
In order to study yield stability analysis of advanced spring wheat genotypes under non-stress and drought stress conditions (stop irrigation in the stage of the emergence of 50% inflorescence of each experimental unit), 28 genotypes were evaluated in 2016-2017 and 2017-2018 cropping years in two separate experiments with a randomized complete block design with three replications in the research field of Islamic Azad University of Tabriz.
Results and Discussion
Combined analysis of variance under two conditions in two crop years revealed a statistically significant difference between studied genotypes for all traits (P<0.01). Genotype × condition interaction was significant for seed yield, number of seeds in spike, plant height, harvest index in 5% probability level and 1000 seed weight and biomass in 1% probability level. The results of the present study showed that the studied genotypes had different reactions under different environmental conditions for these traits. Based on the results obtained from parametric method which includes environmental variance and environmental coefficient of variation genotypes Karim, Gabos, Zagros, Aftab, URBWYT-94-3, URBWYT-94-9, URBWYT-94-7 and URBWYT-94-2،; in Wricke's Ecovalence genotypes Morvarid, Arta, Gonbad, Roshan, ERWYT-94-8 and URBWYT-94-10; in average rating genotypes Darya, Aftab, ERWYT-94-7, URBWYT-94-10, URBWYT-94-2 and URBWYT-94-4; in standard deviation of rank genotypes Morvarid, Gonbad, Superhead, Arta, Roshan and URBWYT-94-10 known as stable genotypes. Based on non-parametric method of Ketata et al. genotypes Roshan, URBWYT-94-10، ERWYT-94-8 and ERWYT-94-7 known as the stable and high yields genotypes. Overall, the genotypes Karim, Aftab, Roshan, URBWYT-94-7، URBWYT-94-9، URBWYT-94-10 and URBWYT-94-2 introduced as the stable and high yields genotypes. The findings of the study revealed that the results of environmental variance statistics and coefficients of environmental variation are similar, indicating a common trait between them. In other words, the genotypes that were known as sustainable genotypes based on environmental variance stability statistics are exactly those genotypes that were identified as sustainable genotypes based on environmental stability coefficient statistics.
Conclusion
As regards the genotypes that were known as sustainable genotypes based on environmental variance stability statistics are exactly those genotypes that were identified as sustainable genotypes based on environmental stability coefficient statistics Therefore, it can be argued that environmental variance stability statistics and environmental stability coefficient statistics are the best indicators in the identification of the stable genotypes in terms of yield.
