بررسي نقش راهبردي مؤسسات پژوهشي در تقويت قدرت نرم ايران در نظام جهاني

چشم انداز توسعه قدرت جمهوري اسلامي ايران در سطح منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي، هدايتگر سياستها و راهبردهاي كلان كشور بوده است. بكارگيري قدرت نرم و ابزارهاي آن از راهبردهاي اصلي تحقق اين چشم انداز است. مشاركت در شبكه جهاني علم و دانش از مهمترين ابزارهايي است كه به تحقق راهبرد قدرت نرم منجر مي‌شود. با اين وجود، تمركز بر فرهنگ و آموزش باعث شده تا كمتر به نقش پژوهشگاه ها و موسسات پژوهشي در ارتقاي قدرت نرم توجه شود. هدف اين مقاله پاسخ به اين پرسش است كه بين‌المللي‌سازي مؤسسات پژوهشي چگونه مي‌تواند باعث ارتقاي قدرت نرم ايران در نظام جهاني شود؟ در پاسخ به اين پرسش از چارچوب نظري تلفيقي مبتني بر نئوليبراليسم، جهاني‌شدن و نظريه نظام شبكه‌اي مانوئل كاستلز استفاده شده است. از حيث روش پژوهش در اين مقاله از روش‌هاي مطالعات اسنادي، بررسي تطبيقي، نشست با خبرگان و موردكاوي استفاده شده است. قلمروي پژوهش بررسي تطبيقي تجارب موسسات پژوهشي منتخب ملي و بين‌المللي در حوزه‌هاي علوم انساني، علوم پايه و فني‌مهندسي است. دستاورد مقاله آن است كه ايفاي نقش مؤسسات پژوهشي به عنوان ابزار قدرت نرم كشورها مستلزم نقش آفريني آنها به عنوان نهادي بين‌المللي است. ارتقاي توانمندي‌ها و ظرفيت‌هاي يك مؤسسه پژوهشي به عنوان ابزار كسب قدرت و پرستيژ در عرصه بين‌المللي مستلزم پيوستن آن به شبكه علم جهاني است. پيوستن به شبكه علم جهاني مستلزم فراهم شدن زيست بوم مناسبي است كه در آن همزمان عوامل سطح بين‌المللي، ملي و فروملي در تعاملي پويا و سازنده، زمينه بين‌المللي‌سازي مؤسسات پژوهشي را فراهم كنند. در سطح نهادي وجود اراده بين المللي‌سازي در سياستگذاران و انعكاس آن در چشم انداز، ماموريت‌ها و برنامه هاي اجرايي موسسه حائز اهميت است.