پهنه بنـدي مكاني كربن منوكسيد با روش‌هاي رايج و نوين درون‌يابي (مطالعه موردي: شهر تهران)

گازكربن منوكسيد (CO) باعث ضايعات عصبي پايدار و مرگ‌ومير در درازمدت مي‌شود. روش هاي مختلفي براي درون يابي و پهنه بندي CO استفاده شده است كه هر كدام مزايا و معايبي دارند. هدف اصلي اين تحقيق ارزيابي روش هاي پهنه بندي آلودگي گاز CO در شهر تهران مي باشد. در اين تحقيق روش هاي درون يابي رايج (وزن دهي معكوس فاصله، تابع پايه شعاعي و كريجينگ (ساده، عادي و عمومي)) و روش هاي نوين ارائه شده (شبكه عصبي مصنوعي و فازي تاكاگي سوگنو (Takagi-Sugeno) با خوشه بندي فازي) در حوزه آلودگي هوا ارزيابي شدند. بدين منظور داده هاي سال 1397 از ايستگاه هاي سنجش آلودگي هواي شهر تهران (34 ايستگاه) جمع آوري و پس از ارزيابي داده ها، درون يابي CO در ماه هاي مختلف انجام شد. دقت روش هاي مورد بحث با استفاده از  خطاي جذر ميانگين مربعات (RMSE) و ميانگين خطاي مطلق (MAE) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان داد خطاي درون يابي با روش هاي ارزيابي شده، بالا مي باشد (حداقل ppm0.349R=MSE و ppm0.205=MAE) كه مي‌تواند ناشي از تعداد كم ايستگاه هاي سنجش آلودگي و عدم پراكندگي مناسب آن ها باشد. از بين روش هاي موجود، روش فازي تاكاگي سوگنو در محاسبات پنج ماه، تابع پايه شعاعي و كريجينگ عادي هركدام در سه ماه و كريجينگ عمومي در يك ماه به عنوان روش بهينه انتخاب شدند. دقت روش فازي تاكاگي سوگنو با وجود بهينگي در پنج ماه، در بقيه ماه ها نيز به مقادير بهينه نزديك بود. لذا، روش فازي تاكاگي سوگنو در مدل سازي آلودگي هوا در شرايطي كه تعداد داده ها كم باشد و نرمال بودن داده ها تأمين نشود روش مناسب تري مي‌باشد. نتايج اين تحقيق مي تواند در پهنه بندي مكاني ساير پديده هاي جغرافيايي نيز كاربرد داشته باشد.