پديد آورندگان :
شيخي، عليرضا دانشگاه هنر - دانشكده هنرهاي كاربردي - گروه صنايع دستي، تهران، ايران , فياض، عصمت موسسه آموزش عالي فردوس، مشهد، ايران , شجاعي مقدم، ميترا دانشگاه پيام نور، بجنورد، ايران
كليدواژه :
عشاير كرمانج , زعفرانلو , شادلو , پاپوش , نقوش و نماد
چكيده فارسي :
بيان مسئله: اقوام كرمانج كه به دستور شاه عباس صفوي براي حفاظت از مرزهاي شرقي، از غرب كشور به خراسان كوچانده شدند، عمدتاً دامدار و مأنوس با طبيعت هستند. از جمله توليدات ايشان، بافته‌هاي پاپوش با طرح و نقش قابل تأمل است. پاپوش‌ها شامل جوراب پشمي، پَتاوه و چاروق است كه زن و مرد عشاير با بافت و دوخت و دوز آن به روايت زندگي و خاطرات خود مي‌پردازند. در اين پژوهش به چيستي نقوش پاپوش اقوام زعفرانلو و شادلو و همچنين چيستي مفاهيم نمادين آن‌ها كه بازنمود فرهنگ بصري اين اقوام است، پاسخ داده مي‌شود.
هدف: دسته‌بندي نقوش و بازشناسي نمادهاي برتر و معنا و مفهوم در پاپوش‌هاي اقوام زعفرانلو و شادلو در شهرستان‌هاي شيروان، بجنورد، قوچان و كلات نادري هدف اين پژوهش است.
روش پژوهش: رويكرد تحقيق، كيفي است. اين تحقيق از نظر هدف، بنيادي و ماهيتي توصيفي و تحليلي دارد. جمع‌آوري مطالب كتابخانه‌اي و نيز ميداني و شامل مصاحبه و عكاسي است.
يافته‌ها: پاپوش‌هاي ايل كرمانج به سه نوع جوراب، پتاوه و چاروق تقسيم مي‌شوند كه تنوع نقوش در جوراب‌ها بيشتر از نقوش پتاوه و كفش است. نقش پاپوش‌ها، حيواني، گياهي و هندسي‌اند و مهم‌ترين خصيصه، انتزاعي و هندسي‌بودن آن‌هاست. كاربرد و معناي نقش‌ها تا اندازه‌اي همپوشان و در برخي طايفه‌ها متفاوت است. منبع الهام نقوش و باورهاي ايل كرمانج طبيعت، گياهان، پرندگان، حيوانات، امور روزمره و شرايط اقليمي است. در هنر كرمانجي مي‌توان نمادهايي چون بركت، حاصل‌خيزي، قدرت، استقامت، تجديد حيات، زندگي، باروري محافظت‌كننده و آسيب‌رسان و نيروهاي فرامادي و كيهاني را پي‌جويي كرد.
چكيده لاتين :
Problem Definition: The tribe of Kurmanj, enforced to immigrate from the west of the country to protect the eastern borders by the order of Shah Abbas of the Safavid era, were mostly stockbreeders and accustomed with nature. Among their handcrafted art, woven footwears are distinguishable that bestow a unique design and pattern. Footwear consisted of woolen socks, Pataveh, and Charuq that narrate the lives and memories of nomadic men and women with their texture and sewing. These motifs have arisen in the cultural and climatic range of the Kurmanj people.
Objective: Classification of designs and recognition of significant symbols, meaning, and concepts in the footwear of the Zafaranlu and Shadlu tribes in Shirvan, Bojnourd, Quchan, and Kalat Naderi.
Research Method: The overall research approach is qualitative. The methodology is descriptive and analytical in terms of purpose, basis, and essence. Data is collected by library research with the aid of field materials including interviews and photography.
Results: The footwear of the Kurmanji tribe can be classified into three types: socks, Pataveh and Charuq. The variety of patterns applied in socks are more perceivable compared to other footwear. The applied patterns include animal, plant, and geometric designs that are significantly abstract and geometric. The use of the mentioned patterns is mostly the same bearing variances in some tribes. The source of inspiration for the usage of the applied patterns and the beliefs of the Kurmanji tribe root in nature, vegetation, birds, animals, daily affairs, and climatic conditions. In Kurmanji art, symbols such as blessing, fertility, power, endurance, revival, life, protection, hazard, fertility, transcendental and cosmic forces can be outlined.
