تحليل بصري شعر ابن خفاجه اندلسي با رويكرد امپرسيونيسمي

A visual analysis of the poetry of Ibn Khafajah Andalusi by Roykard Impressionism

امپرسيونيسم در واقع نخستين جنبش مدرن در هنر اروپايي، و وارث به حق رئاليسم است كه در نيمه دوم قرن نوزدهم نخست در هنر نقاشي ظهور كرد و سپس به هنر ادبيات راه يافت. رابطه نقاشي با ادبيات، رابطه اي است ديرپاي كه منتقدان ادبيات از گذشته تا به امروز بدان اذعان داشته اند و بي جهت نيست كه نقاشي را شعر صامت و شعر را نقاشي گويا نام نهاده اند. در جريان فكري امپرسيونيسم، نگاه و برداشت لحظه‌اي هنرمند از پديده هاي طبيعت و شواهد اطرافش، تحت تأثير ميزان نور و تفاوت و نوع تابش نور در حالت هاي مختلف روز جايگاه ويژه اي دارد، مضافاً بر اينكه هنرمندان امپرسيونيستي به بازي رنگ و نور علاقه فراوان داشتند و اين ويژگي در آثارشان به خوبي نمايان شده است. ابن خفاجه (451-533ق‌)، شاعر بنام اندلسي، كه به شاعر طبيعت نيز شهره شده، با الهام از چشم اندازهاي زيباي طبيعت اندلس، تصويرهايي پويا، سيال و در نوع خود منحصر به فرد خلق كرده است. وي هر چند در قرون معاصر نزيسته، اما شايد بتوان گفت كه در آثارش ويژگي هايي مشهود است كه چندان با آثار هنري امپرسيونيسم در قرون معاصر بيگانه نيست. اين نوشتار حاصل پژوهشي است با روش توصيفي - تحليلي كه اشعار ابن خفاجه را با هدف بررسي و تحليل ويژگي هاي بصري آن طبق نگاه امپرسيونيسمي مورد كنكاش قرار داده است. از مهم ترين نتايج حاصل آمده از اين پژوهش مي توان به تأثير شديد و انكارناپذير نور در خلق تصاوير شعري ابن خفاجه و به تبع آن تداعي شكل ها و رنگ هايي متنوع و متفاوت در ذهن شاعر و گاهي دور از واقعيت اشاره داشت كه حاكي از برداشت هاي لحظه اي شاعر تحت تأثير نور و احساسات خود او دارد. همچنين كاربست قابل توجه رنگ هاي خالص و ناب در خلق اين تصاوير نيز از ويژگي هاي ديگر اشعار ابن خفاجه است كه با هنر امپرسيونيست ها مشابهت دارد.

Impressionism is in fact the first modern movement in European art, and the successor to realism, which first appeared in the second half of the nineteenth century in the art of painting and then in the art of literature; because the relationship between painting and literature is a long-standing relationship that literary critics have affirmed from the past to the present time, and it is not unreasonable to refer painting as "silent poetry" and poetry as "illustrative painting". In Impressionist thought, the artist's momentary view of natural phenomena and the evidence around him, under the influence of the amount of light and the difference and type of light radiation in different modes of the day has a special place, in addition Impressionist artists had interest in color and light which this feature is well reflected in their works. Ibn Khafajah (451-533 AH) as one of the most famous poets of Andalusia also known as “The poet of nature” created the dynamic, fluid and unique images that are somewhat similar to the works of Impressionist painters inspired by the beautiful landscapes of Andalusia nature. This paper is the result of a research with a descriptive-analytical method that has explored and researched Ibn Khafajah's poetry with the purpose of acquiring a modern attitude toward old poem as well as studying and analyzing the visual features of his poetry according to the Impressionism view.