سير تاريخي توجه عالمان اماميه به آثار قاضي نعمان با تأكيد بر روزگار پيش از صفويه

The Chronology of the Attention of Imāmi Scholars to al-Qāḍī Nuʿmān’s Works (with Emphasis on Pre-Safavīd Era)

يكي از مهم­ترين روش­ها براي شناخت جايگاه يك نويسنده و آثارش در ميان يك مذهب، بررسي سير تاريخي توجه عالمان آن مذهب به آن نويسنده و آثارش است. يكي از نويسندگان بزرگي كه در سده­ هاي اخير مورد توجه عالمان اماميه قرار گرفته، قاضي نعمان مغربي (د 363ه‍)، بزرگ­ترين فقيه اسماعيلي است. با آن­كه كتاب­هاي وي، از روزگار صفويه رسما به حوزه­هاي اماميه راه يافته­ است، اما برخي بر اين باورند كه پيش از آن نيز اقبال گسترده­اي از سوي عالمان اماميه به آثار او وجود داشته ­است، كه اين خود مي­تواند قرين ه­اي مهم براي اثبات اعتبار كتاب­ هاي وي نزد اماميه باشد. در اين مقاله براي يافتن پاسخ به اين پرسش كه قاضي نعمان چه جايگاهي ميان عالمان امامي­ مذهب داشته، سير توجه عالمان اماميه نسبت به كتاب­هاي قاضي نعمان در طول تاريخ، به­ ويژه در روزگار پيش از صفويه، بررسي و مشخص شده ­است. آثار قاضي نعمان تا پيش از صفويان، شهرتي در ميان اماميان نداشته و بيشتر آثاري كه از او در ميان بخشي از عالمان امامي به­ يادگار مانده، حاصل تلاش ­هاي فردي خود آن عالمان بوده ­است.

In order to be able to know more exactly the position of a writer and his works in a religion, it is worth examining various parallels. Among these parallels, one of the most important is the study of the Chronology of the attention of the scholars of that religion to the author and his works. al-Qāḍī Nuʿmān al-Maghribi (d. 363 AH) is one of the greatest Ismaili jurist and some of whose books has drawn the attention of Imami scholars in recent centuries. Although his books have officially entered the field of Imamiyya since the Safavid period, but some believe that before this period, Imamis scholars have paid much attention to his works, which can be important evidence in proving the reliability of his books to the Imamis. In order to answer this question, this article intends to examine the ups and downs of the attention of Imami scholars to the books of al-Qāḍī Nuʿmān throughout history, especially in the pre-Safavid era, and in this way, it makes the position of his works clearer among them.