بررسي ساختاري و معنايي جمله‌هاي داري دو عنصر منفي در زبان فارسي

نفي يكي از پديده‌هاي شناختي و عقلاني است كه در زبان بشر به‌صورت‌هاي مختلف انعكاس مي‌يابد. هدف از جستار حاضر بررسي ساختاري و معنايي انواع جمله‌هايي در زبان فارسي است كه در آنها دو عنصر منفي وجود دارد. نفي مضاعف و ساختار توافق منفي دو نوع شناخته‌شده از اين ساختارها هستند كه در زبان‌هاي مختلف به‌طور گسترده مورد بررسي قرار گرفته‌اند و در زبان فارسي نيز به آنها پرداخته شده است. اما علاوه بر اين دو، فارسي داراي ساختارهاي متنوعي است كه در آنها دو عنصر منفي به كار رفته وتا به حال از لحاظ ساختاري و معنايي مورد بررسي قرار نگرفته‌اند. نتايج حاصل از اين پژوهشِ پيكره‌بنياد كه براساس داده‌هاي مستخرج از شبكۀ اجتماعي اينستاگرام (مشتمل بر 921 جملۀ فارسي) انجام شده نشان مي‌دهدكه جملات حاوي دو عنصر منفي از لحاظ ساختاري قابل طبقه‌بندي به يازده دسته‌اند و تحليل جنبه‌هاي معنايي آنها نشان‌دهندۀ آن است كه تعامل دو عنصر منفي در يك جملۀ واحد وضعيت معنايي پيچيده‌اي را به وجود مي‌آورد كه تحليل آن مستلزم اتخاذ رويكردي پيوستاري به مفهوم نفي است. به عبارت ديگر، هرچند مفاهيم مثبت و منفي را در زبان‌شناسي تحت عنوان مقولۀ «قطبيت» مطرح مي‌كنند، اما اين دو مفهوم به هيچ وجه قطبي و صفر و يك نيستند بلكه طيفي و پيوستاري‌اند