آيا سالمندي جمعيت بر نابرابري درآمدي در ايران تأثير‌گذار است؟

اهداف: سالمندي جمعيت در سال‌هاي اخير نگراني‌هايي را در ميان سياست‌گذاران حوزه‌هاي مختلف ايجاد كرده است. اين در حالي است كه برخي از نظريه‌هاي اقتصادي، تحولات ساختار سني و سالمندي جمعيت را يكي از مسائل مهم و اثرگذار بر نابرابري درآمد جوامع مي‌دانند. هدف از انجام اين مطالعه، بررسي اثر سالمندي جمعيت بر نابرابري درآمد ايران است. مواد و روش ها: اين پژوهش در سال 1399 به روش كتابخانه‌اي و تحليل ثانويه و با استفاده از داده‌هاي مركز آمار ايران و داده‌هاي بانك جهاني (مربوط به ايران)، براي دوره زماني 1397-1349 انجام شد. ابتدا الگويي براي نابرابري درآمد ارائه و متغيرهاي جمعيتي در آن لحاظ شد. سپس ضرايب آن با استفاده از الگوي خودتوضيح با وقفه‌هاي گسترده (ARDL) و با استفاده از نرم‌افزار Eviews 10 برآورد شد. همچنين به منظور بررسي سرعت تعديل مدل كوتاه‌مدت به مدل بلندمدت، الگوي تصحيح خطا (Ecm) برآورد شد. يافته ها: نتايج به‌دست‌آمده نشان داد افزايش جمعيت سالمند در بلندمدت منجر به افزايش نابرابري درآمد مي‌شود، به طوري ‌كه يك درصد افزايش در شاخص سالمندي (نسبت جمعيت بـالاي 65 سال به جمعيت زيـر 15 سـال) در سطح معناداري 95 درصد منجر به 0/14 درصد افزايش در ضريب جيني مي‌شود. همچنين در بلندمدت رشد متغيرهاي آموزش، آزاد‌سازي تجاري و مجذور توليد ناخالص داخلي سرانه اثر منفي و معنادار و رشد متغيرهاي توليد ناخالص داخلي سرانه و شاخص قيمت كالاها و خدمات مصرفي اثر مثبت و معنادار بر نابرابري درآمد دارند. ضريب تصحيح خطا نيز 44/8 درصد به دست آمد. نتيجه گيري: بر اساس نتايج به‌دست آمده سالمندي جمعيت كه حاصل برآيند كاهش نرخ رشد زاد و ولد و افزايش احتمال بقا است، افزايش نابرابري درآمد را در پي خواهد داشت؛ بنابراين سياست‌گذاران بايستي در كنار برنامه‌ريزي براي كاهش اثرات سوء سالمندي با سرمايه‌گذاري در آموزش و گسترش روابط تجاري با ساير كشورها و همچنين تثبيت شرايط اقتصادي و كنترل تورم موجبات كاهش نابرابري درآمد را فراهم آورند.