معرّفي و بررسي سبك‌شناسي نسخه خطّي بستان العارفين و گلستان العابدين زين العابدين شيرواني

زمينه و هدف: نسخ خطّي برجاي‌مانده از زمانهاي گذشته، ميراث گرانبهاي قومي، ملّي و شناسنامه فرهنگي ملّتهاست و ميتواند اطّلاعات گسترده‌اي در باب سلوك، انديشه، ساختار فكري و زباني نويسندگان و شاعران گذشته بدست دهد و بر آگاهي بشر كنوني بيفزايد. نسخه خطّي بستان العارفين و گلستان العابدين اثر زين ا لعابدين شيرواني از نويسندگان قرن نهم هجري قمري در عهد تيموري است. اين كتاب در يك مقدمه و سه باب، كه هر باب خود شامل چندين فصل ميشود، بنگارش درآمده است. روش مطالعه: اين پژوهش به روش اسنادي، كتابخانه‌اي و توصيفي و با هدف معرّفي اين نسخه خطّي فراهم آمده و به بررسي ساختار و برخي از ويژگيهاي سبكي و محتوايي آن ميپردازد. يافته ها: بررسي نسخه نشان ميدهد اثر مذكور مضمون و محتوايي عرفاني و حكمي دارد و بيشتر متوجّه مثنوي مولاناست، امّا بلحاظ ساختار، بخش‌بندي، تبويب و شيوه تنظيم، شباهت در نامگذاري، همچنين تلفيق نظم و نثر و بيان مطالب در قالب حكايت، شبيه گلستان سعدي است. زين العابدين از احوال و اقوال برخي از زهّاد، عرفا و متكلّمين پيشين آگاهي داشته و در دل حكايات به برخي از گفتارهاي پندآموز، زواياي زندگي و سلوك آنها اشاره كرده است. مؤلّف با آوردن ابياتي كه سروده خود اوست و آنها را با ذكر «لمؤلّفه» شاخص كرده، بر ارزش ادبي اثر افزوده است. نتيجه گيري: بستان العارفين و گلستان العابدين با عبارات سنجيده، دلنشين، و آهنگين شكل گرفته و غالب نثر كتاب ساده و روان است و ويژگيهاي نثر مرسل در آن ديده ميشود. در باب نخست با توجه به تنوّع فصول دهگانه، انواع سجع و تشبيه و بويژه تشبيه بليغ، بسامد بالايي دارد، امّا در دو باب ديگر كاربرد صناعات ادبي اندكي كمرنگتر شده است.