تحليل و بررسي مقامات حميدي با رويكرد سبك‌شناسي لايه‌اي

زمينه و هدف: سبك‌شناسي مدرن يا لايه‌اي يكي از روشهاي كاربردي در سبك‌شناسي صورت‌گرا و متن بنياد است كه متن را در پنج لايۀ آوايي، واژگاني، نحوي، بلاغي و ايدئولوژيك مورد بررسي قرار ميدهد. در اين روش با توجه به بافت موقعيتي بعنوان كلان لايه، متن را به خردلايه‌هايي تجزيه كرده و با بررسي خردلايه‌هاي متني و تشخيص ويژگيهاي برجسته يا پربسامد به مطالعه سبك ميپردازد. پس مشخصه‌هاي برجستۀ سبك و نقش و ارزش آنها را در هر لايه بصورت مجزا بررسي كرده و پيوندهاي صوري متن با محتواي آن را فراهم ميسازد. بايد توجه داشت كه در تاريخ نثرنويسي همواره پيشگاماني ظهور و بروز داشته‌اند كه نه تنها از سنت فكري و هنري گذشتگان بهره برده‌اند، بلكه خود نيز كوشيده‌اند با نوآوري و گاه اقتباسهاي ارزشمند از گونه‌هاي ادبي و سبكهاي منشور ملل ديگر، موجبات دگرگوني و يا حداقل آشنايي ملت خويش با آنگونه سبكها و شگردهاي نگارشي را فراهم آورند. يكي از اين نويسندگان برجسته قاضي حميدالدين بلخي است. وي مقامات خويش را در سال 551 هجري تحت تأثير مقامات عربي به نثري مصنوع تأليف كرده است. در اين پژوهش مقامات حميدي با رويكرد سبك شناسي لايه اي مورد بررسي قرار گرفته است. روش مطالعه: اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي كوشيده است سبك مقامات حميدي را از منظر سبك شناسي لايه اي مورد تحليل و بررسي قرار دهد. گردآوري داده ها در اين پژوهش ازطريق فعاليت كتابخانه اي صورت گرفته است و بخشي از محتواي مقاله محصول تحليل و بررسي شخصي نويسنده است. يافته‌ها: اين اثر بعنوان يكي از نمونه‌هاي شاخص نثر فني، نوشته‌هاي مصنوع و متكلّف قرون بعد از خود را تحت تأثير قرار داده است و ازاينرو در مباحث سبك‌شناسي نيز اهميت ويژه‌اي را به خود اختصاص داده است. نتيجه‌گيري: با بررسي اين اثر با روش سبك‌شناسي لايه‌اي، انواع دگرگونيهاي واجي، بسامد بالاي تكرار واژگان يكسان و متضاد، درهم تنيدن سجع و جناس، بهرۀ وافر از واژگان نشاندار و رمزگان بخصوص رمزگان ديني و تصوف و همچنين غلبه سبك متصل و تودرتو و بسامد بالاي تشبيه و استعاره و... آشكار ميشود.