سبك شناسي اشعار زنان پارسي گوي شبه قاره هند از قرن هشتم تا يازدهم (ايلخانان و تيموريان)

Stylistics of the poems of Persian-speaking women of the Indian subcontinent from the 8th to the 11th century (Ilkhans and Timurids)

زمينه و هدف برغم تعداد نسبتا زياد زنان شاعر شبه‌قاره، اشعار آنها كمتر بعنوان هويتي مستقل در تاريخ ادبيات و مباحث سبك‌شناسي و نقد ادبي درنظر گرفته شده است و از اكثر زنان شبه‌قاره تنها مطالبي كلي درباره زندگي و شيوه شاعري آنان، و حتي گاه بدون ذكر ابياتي از آنان در تذكره‌ها بيان شده است. اين پژوهش بر آن است ضمن معرفي زنان شاعر پارسي گوي شبه قاره در عصر مغولان و تيموريان، به بررسي سبك‌شناسي اشعار آنان بپردازد. روش مطالعه اين مقاله براساس مطالعات كتابخانه‌اي و به شيوه توصيفي-تحليلي انجام شده است. يافته‌ ها تذكره‌نويسان از 54 شاعر زن در شبه‌قاره ياد ميكنند كه برخي از آنان از منسوبان به دربار هستند. از ميان اين شاعران تنها از زيب‌النساء متخلص به «مخفي» ديواني شامل بيت برجاي مانده است و تعداد اشعار باقيمانده از زنان شاعر شبه‌قاره (با احتساب ابيات ديوان زيب‌النساء: 4025 بيت) بالغ بر 4218 بيت است. البته برخي از اين ابيات در تذكره‌‌ها، به دو بانوي شاعر نسبت داده ‌شده است. نتيجه‌ گيري از منظر فكري، بعلت بسامد بالاي قالب غزل در اشعار شاعران زن شبه‌قاره، موضوع عشق و متعلقات آن در رتبه نخست قرار دارد و موضوعاتي مانند عرفان و توصيف نيز در اشعار آنها ديده مي شود. از موضوعات مهم و بديع فكري در اشعار اين شاعران، تاكيد تذكره‌نويسان بر مشاعره و بديهه‌سرايي زنان و شكايت از پيري همسرانشان است. از منظر زباني و ادبي، اشعار زنان شاعر شبه‌قاره، فاقد جلوه و نوآوري است و بر پايه تقليد استوار است. زبان شعري در اشعار زنان شبه‌قاره، زباني مردانه، تقليدي، تكراري و فاقد تشخص شعري است. مباحث اشعار حسي و عاطفي زنانه است و نوجويي، ديد انتقادي به جامعه و اشاره به جنسيت و زندگي شخصي در اشعار آنان نمود چنداني ندارد و تقليد و تتبع از شاعران پيشين، باعث تكرار تصاوير و عدم خلاقيت و آفرينش هنري در شعر آنان شده است.

BACKGROUND an‎d OBJECTIVES: Despite the relatively large number of women in the subcontinent, their poems are less considered as an independent identity in the history of literature and stylistics and literary criticism. Sometimes they are mentioned in the memoirs without mentioning any verses. This study aims to introduce the Persian-speaking women poets of the subcontinent in the era of the Mongols and the Timurids, to study the stylistics of their poems. METHODOLOGY: This article is based on library studies and has been done in a descriptive-analytical manner. FINDINGS: The biographers mention 54 female poets in the subcontinent, some of whom are courtiers. Among these poets, only Ziba al-Nisa, nicknamed the "secret" of Diwani, contains verses, and the number of poems left by women poets of the subcontinent (including the verses of Ziba al-Nisa: 4025 bits) is 4218 bits. It is attributed to two women poets. CONCLUSION: From an intellectual point of view, due to the high frequency of lyric form in the poems of quasi-continental women poets, the subject of love and its belongings is in the first place and subjects such as mysticism, description, etc. are also seen in their poems. One of the most important and innovative intellectual topics in the poems of these poets is the emphasis of biographers on women's poetry and self-evidentness and complaining about the aging of their husbands. From a linguistic and literary point of view, the poems of the women of the subcontinent are lacking in expression and innovation and are based on imitation. The language of poetry in the poems of subcontinental women is masculine, imitative, repetitive and lacks poetic identity and feminine sensory issues. Innovation, critical view of society and reference to gender and personal life are not reflected in their poems and imitation of poets. The former has caused repetition of images and lack of creativity and artistic creation in their poetry.