آناليز رشد ارقام جديد پنبه (Gossypium hirsutum L.) تحت تاثير تاريخ كاشت ديرهنگام و كود نيتروژن در استان گلستان

سابقه و هدف: پنبه به عنوان يكي از محصولات زراعي و ليفي مهم، در ايران از جايگاه ويژه اي برخوردار است و ضرورت دستيابي بهخودكفايي در امر توليد الياف بر لزوم افزايش توليد آن مي افزايد. سطح زيركشت پنبه كشور حدود 140 هزار هكتار برآورد شده كه 30 / 95 درصد آن آبي بوده و سهم سطح كشت ديم پنبه 70 / 4 درصد مي باشد و فقط در استان هاي خراسان، گلستان و مازندران ديم كاري پنبه وجود دارد. عوامل بسياري در توليد عملكرد مطلوب پنبه نقش دارند كه در اين ميان تاريخ كاشت و عناصر غذايي مورد نياز گياه و اثر متقابل آنها بر يكديگر تاثير به سزايي بر عملكرد و شاخص هاي فيزيولوژيك پنبه دارند.مواد و روش ها: آزمايشي مزرعه اي در سال 1395 در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات پنبه كشور واقع در هاشم آباد گرگان در استانگلستان، به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل دو سطح تاريخ كاشت به عنوان فاكتور اصلي و تركيب فاكتوريل رقم (لطيف و گلستان) و كود نيتروژني (سه سطح: مطلوب، يك سوم حد مطلوب و بدون كود) بودند. تاريخ كاشت اول در صفات مورد بررسي ) TDM ، LAI ، CGR و RGR ( نسبت به تاريخ كاشت دوم برتري داشت. در بين ارقام، رقم گلستان در سطح كودي صفر و 160 كيلوگرم در هكتار پاسخ بهتري از رقم لطيف نشان داد.نتايج و بحث: روند تغييرات TDM و LAI ارقام پنبه در طول فصل رشد داراي سه مرحله بود. مرحله اول، فاز نمائي كه در آن سرعتتغييرات TDM به ترتيب تا 55 و 61 روز پس از كاشت و سرعت تغييرات LAI به ترتيب 55 و 43 روز پس از كاشت در تاريخ كاشت اول ودوم ادامه داشت. تغييرات تجمع TDM به ترتيب تا 109 و 96 روز، LAI به ترتيب حدود 88 و 96 روز، RGR به ترتيب 55 و 61 روز و CGR88 و 96 روز پس از كاشت در تاريخ كاشت اول و دوم به طور خطي افزايش يافت. بيشينه RGR و CGR نيز در سطح كودي صفر و 160كيلوگرم در هكتار در رقم گلستان در تاريخ كاشت اول مشاهده شد.نتيجه گيري: به طوركلي تاريخ كاشت اول (8 تيرماه) در صفات مورد بررسي (تجمع ماده خشك، شاخص سطح برگ، سرعت رشد رويشيو سرعت رشد نسبي) نسبت به تاريخ كاشت دوم ( 21 تيرماه) برتري داشت و در بين ارقام نيز رقم گلستان در سطح كودي صفر و 160كيلوگرم در هكتار پاسخ بهتري از رقم لطيف نشان داد. بيشينه سرعت رشد نسبي در سطح كودي صفر و 160 كيلوگرم در هكتار در رقمگلستان در تاريخ كاشت اول ( 17 / 0 )مشاهده شد. به طور كلي ارقام مورد بررسي در شاخص سطح برگ از روند يكساني در طول فصل رشد تبعيت مي كنند ولي به دليل تفاوت مصرف سطوح كودي و تاريخ كاشت بين ارقام از نظر ميزان و زمان رسيدن به حداكثر شاخص سطح برگ اختلاف معني داري وجود داشت.