عنوان مقاله :
هندسه معماري: گفتگوي علم و عمل در سدۀ چهارم هجري
عنوان به زبان ديگر :
Conversation between theory and practice in the tenth century CE
پديد آورندگان :
طاهري، جعفر دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده معماري و شهرسازي، مشهد، ايران
كليدواژه :
اعمال هندسي , رياضي‌دانان , سدۀ چهارم هجري , صنعت‌گران , مجالس علم
چكيده فارسي :
هدف اين مقاله بازنگري نقش و سهم رياضي‌دانان و متون هندسۀ عملي در هنر و معماري دوران اسلامي است. مدعاي اصلي مقاله اين است كه نقش رياضي‌داناني چون ابوالوفا و رسالۀ اعمال هندسي مي‌بايست در فضاي عقلاني- علمي و بافتار اجتماعي علم در سدۀ چهارم هجري بررسي و تحليل شود. به نظر مي‌رسد جريان نانوشته و تأثيرگذار گفتگوي علم و عمل در اين قرن در سايۀ شمار اندكي از متون رياضياتِ معماري قرار گرفته است. در اين مطالعه تفسيري تاريخي از ارتباط دو حوزۀ علم [رياضيات] و عمل [صناعات معماري] و صاحبان آنها مبتني بر تاريخ ذهنيت ارائه مي‌شود. بر پايۀ شواهد تاريخي، صنعت‌گران سدۀ چهارم از طريق گفتگو و مباحثه با فلاسفه و رياضي‌دانان در حلقه‌هايي موسوم به «مجالس العلم» ذهنيت علمي و دانش رياضي خود را ارتقا دادند. از اين منظر رسالۀ اعمال هندسي را فارغ از ميزان بهره‌گيري صنعت‌گران از آن، مي‌بايست به عنوان نماد مساعي دانشوران در آوردن فلسفه و رياضيات (هندسه) به حوزۀ عمومي به شمار آورد.
چكيده لاتين :
The purpose of this article is to review the role and contribution of mathematicians and geometrical texts in Islamic art and architecture. The main claim is that the role of mathematicians such as Abu’l-Wafā Būzjānī and his treatise on the Geometrical Constructions should be addressed and analyzed in the rational-scientific space and social context of science in the tenth century CE. It seems that the unwritten and influential conversation between theory and practice has been overshadowed by a few architectural mathematical texts in the century. In this study, based on the history of mentality, a historical interpretation of the relationship between the two fields of mathematics and architecture as well as mathematicians and artisans is addressed. Based on historical evidence, artisans promoted their scientific mindset and mathematical knowledge through conversation and discussion with philosophers and mathematicians in the public meetings of science. From this perspective, regardless of the extent to which artisans use the treatise, it should be considered as a symbol of the efforts of scholars to bring philosophy and mathematics (geometry) to the public sphere.
