مقايسه‌ شگردهاي موسيقي‌ساز شعر در دو داستان «رستم و سهراب» و «بيژن و منيژه» از شاهنامه‌ فردوسي

موسيقي يكي از شاخصه‌هاي ادبي‌بودن و عوامل تأثيرگذاري اثر ادبي بر مخاطب است. موسيقي را مي‌توان از عوامل متمايزكننده‌ گونه‌هاي (ژانرهاي) گوناگون ادبي نيز دانست. كيفيت كاربست شگردهاي خلق موسيقي در شعر بنابر مهارت و ذوق و خلاقيّت شاعر، محتواي اثر ادبي، بافت متني ـ زباني و غيره متغير است. در اين پژوهش با بررسي و مقايسه‌ داستان غنايي بيژن و منيژه و داستان حماسي رستم و سهراب از شاهنامه‌ فردوسي نشان داده مي‌شود كه موسيقي شعر در اين دو روايت تفاوت‌هاي توجه‌برانگيزي دارد. براي نمايش‌ تفاوت‌هاي كمّي و كيفي در كاربست تمهيدات موسيقي‌ساز در شاهنامه، آنها در ذيل سه دسته‌ عمده‌ موسيقي بيروني، كناري، دروني و معنوي مشخص شدند. سپس برخي از شيوه‌هاي فردوسي براي ايجاد موسيقي شعر استخراج و معرفي شد كه در منابع موجود بدان‌ها كمتر پرداخته شده و يا اصلاً ديده نشده است. در ادامه با در نظر گرفتن ميزان مهارت سراينده در كاربرد شگردهاي ايجاد موسيقي، اين نتيجه‌ نسبي به دست آمد كه موسيقي شعر در داستان حماسي رستم و سهراب در مقايسه با داستان غنايي بيژن و منيژه، بنابر دلايلي، تنوع و خلّاقيت و قوام بيشتري دارد.