معرفي و بررسي ترجمه‌اي ناشناخته از كتاب الشمائل المحمديه اثر ترمذي

ممنوعيت ديني شمايل‌نگاري باعث شد مسلمانان براي نمايش چهره بزرگان ديني، كتاب‌هاي احاديثي در توصيف ويژگي‌هاي ظاهري مقدسان دين به‌ويژه پيامبراسلام (ص) تدوين كنند. ترمذي (صاحب يكي از صحاح سته اهل سنت) مؤلف يكي از نخستين و جريان‌سازترين اين كتاب ها است. كتاب وي، مشهور به »الشمائل المحمديه «، در 56 باب به احاديثي اختصاص دارد كه در آن ويژگي‌هاي جسماني پيامبر (ص) توصيف شده ‌است. با وجود جريان‌سازي كتاب الشمائل در شمايل‌نگاري اسلامي، تنها يك ترجمه فارسي از آن، در روزگار معاصر به قلم مهدوي دامغاني منتشر شده‌است، درحالي‌كه نسخه خطي ترجمه اي منظوم از اين كتاب با نام »نظم‌الشمائل «، متعلق به قرن دهم در كتابخانه مجلس شوراي اسلامي موجود است. در مقاله حاضر با روش توصيفي تحليلي، ضمن معرفي اين تك‌نسخه، بيان ويژگي هاي زباني و ادبي آن و ميزان وفاداري اش به متن عربي، نشان داده ايم سراينده منظومه (حافظ هروي) ابتدا الشمائل‌ را با عنوان نثر‌الخصائل به فارسي ترجمه و سپس ترجمه منثورش را منظوم كرده‌است. ترجمه 4500 بيتي‌ وي در قالب مثنوي و در بحر خفيف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فَعلن) است و جز در بخش‌هاي آغازين، بهره چنداني از عناصر شاعرانگي ندارد و بايد آن را نظمي موزون و مقفّي شمرد تا شعري خيال‌انگيز. از مقايسه اين نسخه با اصل عربي دريافتيم شاعر فارسي‌گو در آغاز هر باب با حذف سلسله راويان و اضافه كردن افزوده‌اي با عنوان »فائده «، توانسته ‌است در مجموع ، به صورت ماهرانه و باوفاداري به متن عربي، احاديث را گاه در يك، دو، سه و گاه در چند بيت به شعر فارسي درآورد.