از مكتب تا فرهنگ: تبيين فرايندِ اجتماعي-فرهنگي عياري و شكل گيري ورزش زورخانه‌اي در ايران

From School to Culture: Explaining process of being chivalrous man and formation of the Zurkhaneh in Iran

زورخانه در رهبري فكري نهضت‌هاي آزادي‌بخش و ترويج آداب و آيين فتوّت و كردار جوانمردانه در دوران پرفراز و نشيب تاريخ ايران‌زمين نقش مهمي ايفاء كرده است. بنابراين، اين مطالعه در پي تبيين فرايند اجتماعي– فرهنگي عيّاري و شكل‌گيري ورزش يا در واقع مكتب زورخانه‌اي در ايران است. از حيث روش‌شناسي، رويكرد اين مطالعه كيفي است و از روش نظريه داده‌بنياد هم‌ساخت‌گرايانه (رويكرد چارمز) استفاده شده است. مشاركت‌كنندگان اين مطالعه (مطلعين كليدي)، پهلوانان صاحب‌نظر و باسابقه كه هم از نظر عملي و هم نظري آشنا به فرهنگ، تاريخ، آداب و رسوم زورخانه و همچنين پژوهشگران داراي سابقه پژوهش در اين حوزه بودند كه به شيوه گلوله برفي انتخاب شدند و در مجموع نوزده مطلع كليدي و صاحب تجربه در ورزش زورخانه‌اي از طريق نمونه‌گيري كيفي يا هدفمند جذب شدند. براي گردآوري داده‌ها از يك مصاحبه‌نامه نيمه‌ساختمند استفاده شده و مصاحبه‌ها تا حصول به اشباع نظري ادامه يافت. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه مي‌توان فرايندِ اجتماعي-فرهنگي عياري و شكل‌گيري مكتب زورخانه در ايران را مي‌توان در سه خوشه معنايي تبيين و تلخيص كرد: الف) پديده محوري: كنش‌ها، واكنش‌ها و برهم كنش‌هاي جاري در فضاي زورخانه؛ ب) عوامل زمينه‌اي يا شرايط اثرگذار بر كنش‌ها، واكنش‌ها و برهم كنش‌هاي عياري كه بخشي از آنها تسهيل‌كننده و بخشي ديگر بازدارنده آن هستند و ج) مؤلفه-هاي مربوط به پي‌آيندها و آثار كنش‌ها، واكنش‌ها و برهم كنش‌ها در فضاي زورخانه كه شامل فضاي حاكم بر زورخانه، فضاي حاكم بر محيط ورزش به‌عنوان يك محيط بينابين و جامعه به عنوان محيط كلان.

Zurkhaneh has played an important role in teaching heroic temperament and human character during the ups and downs of Iran's history in leading liberation movements and promoting the ritual of beauty and chivalry. Therefore, the purpose of this study was to design and explain the Zurkhaneh sports model with a school-building approach. In this study, the constructivist grounded theory methodedology (developed by Kathy Charmaz) was used. Statistical sample for semi-structured interviews; Experienced and experienced wrestlers who were fully acquainted with the culture, history, and customs of Zurkhaneh both practically and theoretically, as well as researchers with a history of research were selected by snowball method and sampling ended with 19 interviews and reached theoretical saturation. In the interview analysis method, three coding stages included; Axial phenomenon, contextual factors, and consequences. Finally, in the theoretical coding stage, it can be said that the Zurkhaneh school can be divided into three clusters: a) Axial phenomenon: (actions, reactions and current interactions in the Zurkhaneh space), b) contextual factors or conditions affecting the actions, reactions and interactions, some of which are facilitators and others are deterrents, and also from the perspective of c) components of the consequences and effects of actions, reactions and interactions in the Zurkhaneh space, which include; Analyzed and explained the atmosphere of Zurkhaneh, the atmosphere of sports as an intermediate environment and society as a macro environment.