توسعه مدل عامل‌بنيان با هدف بررسي سياست‌هاي مديريت منابع آب زيرزميني؛ مطالعه موردي آبخوان دامغان

Development of Agent-Based Model with the Aim of Discussion Groundwater Resources Management Policies; Case Study of Damghan Aquifer

برداشت بيش از حد آب از سفره هاي زيرزميني در نواحي خشك و نيمه خشك تهديد جدي براي منابع طبيعي و محيط زيست به شمار مي آيد. دشت ممنوعه بحراني دامغان در سال هاي اخير با افت سطح تراز آب زيرزميني مواجه بوده است. در اين مطالعه، براي شبيه سازي رفتار ذينفعان موثر در منطقه، از مدل عامل بنيان استفاده شده است. در ابتدا مدل عامل بنيان با توجه به ذينفعان كليدي منطقه (كشاورزان مهم ترين مصرف كننده آب زيرزميني در منطقه، شركت آب منطقه اي و جهاد كشاورزي)، مشخصات، رفتار، خصوصيات محيط و نحوه تعامل بين عامل ها و محيط (آبخوان دامغان) درنظر گرفته شده است. اطلاعات مربوط به چاه هاي بهره برداري و مشخصات كشت غالب منطقه مربوط به سال 1397 مي باشد. به منظور شناسايي رفتار و خصوصيات عامل ها، بازديد از منطقه و مصاحبه با كارشناسان و كشاورزان صورت پذيرفته است. مشخصه ها، رفتارها و تعاملات عامل ها با قوانين اگر-آنگاه يا عملگرهاي منطقي بيان و يا با معادلاتي فرمول بندي شده است. سپس، سناريو هاي مديريتي در منطقه مورد مطالعه، به مدت 10 سال مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاكي از آن است كه اجراي همزمان چهار طرح نصب كنتورهاي هوشمند، تعديل پروانه چاه ها، ترويج سيستم هاي نوين آبياري و ايجاد شركت هاي تعاوني توليد ضمن حفظ درآمد خالص كشاورزان منجر به كاهش برداشت آب به ميزان 44 درصد نسبت به سناريوي پايه مي شود. همچنين، در اثر اجراي اين 4 طرح، روش آبياري 4000 هكتار از اراضي كشاورزي به آبياري هاي تحت فشار تغيير مي يابد.

Excessive water extraction from aquifers in arid and semi-arid areas poses a serious threat to natural resources and the environment. Damghan's critical forbidden plain has faced a drop in groundwater level in recent years. In this study, the agent-based model has been used to simulate the behavior of effective stakeholders in the region. First, the agent-based model is considered based on the key stakeholders of the region (farmers are the most important consumers of groundwater in the region, Regional Water Company and Agriculture- Jahad), characteristics, behavior, characteristics of the environment, how the interaction between the agents and the environment (Damghan aquifer). Information about exploitation wells and characteristics of the dominant cultivation in the region is related to 1397. To identify the behavior and characteristics of the agents, a visit to the area and interviews with experts and farmers have been done. The characteristics, behaviors, and interactions of agents are expressed by if-then rules or logical operators or by formulated equations. Then, management scenarios in the study area have been studied for 10 years. The results show that the simultaneous implementation of four projects of installing smart meters, modifying well licenses, promoting new irrigation systems, and establishing production cooperatives while maintaining farmers' net incomes will reduce water withdrawal 44% compared to the base scenario. Also, as a result of the implementation of these four projects, the irrigation method of 4000 hectares of agricultural lands will be changed to pressurized irrigation.