كليدواژه :
الگو , نظام ظل‌اللهي , مشروعيت , عصر افشاري , قدرت-دانش , قدسيت
چكيده فارسي :
مفاهيم متعددي جهت توجيه حكومت خلق شده و نظام دانش كه اغلب توسط علماي ديني توليد مي‌شد، تلاش كرده است آن را متناسب با شرايط تاريخي در ارتباط با خداوند تعريف و تثبيت كند. مفهوم ظل‌الله يكي از اين مفاهيم است كه در قالب نظام باورها براي حاكمان تعريف شده و به‌كار رفته است. اين مفهوم اغلب در پيوند با مفاهيم مشروعيت‌بخش ديگر چون فره ايزدي و ... به يك معنا درنظر گرفته شده درحالي‌كه به گسست‌هاي معنايي آن در بستر تاريخي توجه نشده است. بنابراين اين پژوهش به‌دنبال پاسخ به اين پرسش است كه مفهوم ظل‌اللهي در زمانۀ نادرشاه در نظام دانش ـ قدرت چگونه تعريف شده و چه كاركردي داشته است؟ اين پژوهش با استفاده از مباحث نظري دانش ـ قدرت فوكو و رويكرد «تاريخ مفهوم» به تبيين مفهوم ظل‌اللهي، در عصر نادرشاه و پيامدهاي آن خواهد پرداخت. نتايج اين پژوهش نشان از آن دارد كه در عصر نادري گسستي در نظام دانش صورت گرفته و ديوان‌سالاران مورخ به‌عنوان توليدكنندگان دانش تلاش كردند با توجه به جدايي نادر از نظام مشروعيت‌ساز عصر صفوي براي او جايگاه متفاوتي تعريف كنند. به همين دليل مفهوم ظل‌الله در اين عصر به‌معناي موقعيتي مستقل و در ارتباط مستقيم با خدا در نظام دانش و قدرت تبيين شده و براي نادر به‌كار رفته است. اين نظام جديد دانش ـ قدرت كه در عصر نادري شكل گرفت، بعدها به تغييري بزرگ در تاريخ ايران منجر شد و در تحولات و تطورات نظم اجتماعي ـ سياسي ايران ياري رساند.
چكيده لاتين :
Numerous concepts have been created to justify governance. The system of knowledge-power, often produced by religious scholars, has sought to define and establish governance in accordance with historical contexts in relation to the Almighty God. The concept of the shadow of God (Zellul-lah) is one of these concepts that has been defined and used for the rulers in the form of a system of beliefs. This notion is often considered in conjunction with the notions of legitimacy, such as Farreh Izadi, as being a synonym in a sense, while its semantic discrepancies in the historical context has been ignored. Therefore, this study seeks to answer the question of how the philosophy of the notion of Zellul-lahi in the era of Nader Shah was defined in the system of knowledge-power inter-relationship, and its functionality. Using the theoretical discussions of Foucault's “knowledge-power” method, as well as the "history of concept" approach, this research will explain the theory of Zellul-lahi in the era of Nader Shah and its consequences. The results of this study show that in the Nader shah era, there was a breakup in the “knowledge-power” system. This is true by taking into consideration that official-historians as producers of knowledge tried to define a different position for it due to Nader Shah’s separation from the legitimizing system of the Safavid era. For this reason, the concept of Zullul-lah in this age, as an independent approach, and in direct connection with God in the system of knowledge and power, has been established and exclusively used for Nader. This new system of knowledge-power, which was formed in this era, later led to a great change in the history of Iran, and helped in the evolution of the socio-political order of our country.
