ويژگيهاي تشريحي و ريختي برگ برخي گونه‌هايAcer L.

Leaf anatomical and morphological characters of some species of Acer

سرده افرا داراي 148-150 گونه است كه اكثراً درآسيا، چين وژاپن پراكنده اند. در ايران نيز 10گونه افرا عناصر اصلي رويش‌هاي جنگلي را تشكيل داده‌اند. وجود گونه‌هاي هيبريد و ‌شناسايي نشده از يك طرف و تاثير تغييرات‌اقليمي بر‌شكل‌ظاهري‌گونه‌ها از طرف ديگر، گروه‌بندي گونه‌ها را با سردرگمي مواجه كرده است. درتحقيق حاضر تعداد52 صفت كمي و كيفي ريختي و تشريح برگ و اپيدرم گونه‌هاي موجود در ايران انتخاب و مقايسه گرديد و تفاوتها و شباهتهاي بين آنها مشخص شد. تحليل خوشه‌ايWard و رسته بندي PCA با استفاده از نرم افزار Rانجام شد. نتايج تحليل رسته بندي با تحليل‌خوشه‌اي منطبق بود. نتايج نشان داد كه تمام‌گونه‌هاي مورد‌بررسي‌افرا در‌يك خوشه و‌نزديك هم-قرار ميگيرندودوگونه Koelreutaria paniculata Laxm و Dodonea viscosa (L.)Jacq. ازسردهAcer كاملا مجزا هستند. A. campesstre L. و A. microphyllum(Boiss.) Dinsm نيز بيشترين شباهت را به يكديگر نشان دادند و A. negundo L.به‌طور‌ جداگانه ‌با‌ آنها ايجاد خوشه كرده است. قرار‌گرفتن‌ گونه هاي ديگر در خوشه هاي مجزا نشان دهنده دارا بودن دو نوع تركيب صفات براي جدا شدن گونه‌ها است. صفات تشريحي برگ مانند ضخامت رگبرگ اصلي، وجود كرك و اشكال و اندازه هاي متنوع آن و تراكم كرك، ضخامت و تنوع موم و اشكال آن، اندازه و تراكم روزنه، تشكيل غلاف اسكلرانشيم و دستجات آمفي كريبرال از‌گونه اي به گونه ديگر متفاوت بود. به نظر مي رسد كه تفاوت و يا شباهتهاي بين گونه‌ها به محيط اكولوژيكي و شرايط رويشگاه آنها بستگي دارد.

Acer L. contains about 148-150 species that are almost all distributed in Asia, China and Japan. 10 species of Acer are the principal component in Iran forests. The presence of unidentified and hybrid species, and influences of environmental changes on morphological traits, have further complicated the confusion over species grouping in species. This work was initiated with the objective of the morphology and anatomy of leaf and wood of existing taxa in Iran to identify and establish their similarities and dissimilarities relationship between them. Thus, we observed 52 quantitative and qualitative characters from leaf and epidermis. Cluster analysis Ward and Principal components analysis (PCA) were done in R sofware. PCA obtained the same result of the cluster analysis. Results showed that all Acer species were classified in a major cluster and distinct from two other species Koelreutaria paniculata and Dodonea viscosa. A. campestre and A. microphyllum had the most morphological similarities and also other species A. negundo united with them in cluster seperately. Different clusters of species showed that two kind of attributes are responsible for seperation and distinction between species. Leaf anatomical characters such as midrib thickness, the presence or absence of trichomes, different shapes and size of trichomes, trichome density, thickness and variety of epicuticular waxes and their shapes, size and stomatal density, bundle sheath form and amphicribral vascular bundle varied from species to another. It appears that differences and similarities among species are related to ecological environment and habitat conditions.