كاركرد استعاره هاي مفهومي «وحدت وجود» در غزليات شاه نعمت‌ الله ولي

The function of conceptual metaphors of "unity of existence" in the lyric poems of Shah Nematullah Vali

زمينه و هدف: مسئله «وحدت وجود» امري انتزاعي است و پرداختن به آن موجب شكل گيري نظامهاي استعاري گوناگون در متن ميگردد. در مقاله حاضر، براساس ديدگاه زبانشناسان شناختي، كاركردهاي استعاره هاي مفهومي در چگونگي ادراك و انديشيدن دربارۀ مفهوم «وحدت وجود» مورد بررسي قرار گرفته است. مسئلۀ وحدت وجود در ديوان شاه نعمت الله ولي از جايگاه ويژه اي برخوردار است. هدف اصلي پژوهش، پاسخ به اين سؤال است كه شاه نعمت الله ولي با بهره گيري از چه سازوكارهاي زباني توانسته است به تبيين مفهوم انتزاعي «وحدت وجود» بپردازد. روش مطالعه: روش تحقيق در اين مقاله، توصيفي–تحليلي است و با مراجعه به ديوان شاه نعمت‌الله ولي، و بررسي 1000 غزل اول آن، استعارهاي هاي مفهومي كه در رابطه با موضوع وحدت وجود است، استخراج گرديده و در موضوعات مختلف دسته بندي شده است و سپس مورد تحليل قرار گرفته است. يافته ها: استعاره هاي مفهومي براساس تجارب جسماني و فرهنگي هر زباني شكل ميگيرند؛ شاه نعمت الله ولي نيز براساس تجارب فرهنگي و جسماني به تبيين «وحدت وجود» پرداخته است. يافته هاي اين پژوهش نشان ميدهد كه در 1000 غزل اول ديوان شاه نعمت‌الله، 851 استعارۀ مفهومي درباره «وحدت وجود» وجود دارد. نتيجه گيري: 85 درصد از استعاره هاي مفهومي ديوان شاه نعمت‌الله، مربوط به استعاره هاي هستي شناختي، 10 درصد استعارۀ ساختاري و 5 درصد نيز استعاره جهتي است. شخص انگاري (انسان، انسان كامل، پيامبر)، شيءشدگي (آينه، جام، زر، گنج) عناصر هستي (دريا، آب، نور و آفتاب) از پربسامدترين استعاره هاي هستي شناختي وحدت وجود در غزليات شاه نعمت الله است كه ريشه در باورهاي اسطوره اي و ديني دارد. در استعاره هاي ساختاري نيز عدد يك، معني، باطن، حقيقت و ذات از مهمترين استعاره هاي وحدت وجود هستند. از بين استعاره هاي جهتي نيز درون و بالا بسامد بيشتري دارند.

BACKGROUND an‎d OBJECTIVES: The issue of "unity of existence" is an abstract matter and addressing it is lead to the formation of various metaphorical systems in the text. In the present article, based on the view of cognitive linguists, the functions of conceptual metaphors in how to perceive and think about the concept of "unity of existence" have been studied. The issue of unity of existence has a special place in the court of Shah Nematullah Vali. The main purpose of this research is to answer to the question of what linguistic mechanisms Shah Nematullah Vali has been able to explain the abstract concept of "unity of existence". METHODOLOGY: The research method in this article is descriptive-analytical. The authors have reviewed first 1000 lyric poems of Shah Nematullah Vali’s Divan. FINDINGS: Conceptual metaphors are formed based on the physical and cultural experiences of each language; Shah Nematullah Vali has also explained the "unity of existence" based on cultural and physical experiences. The findings of this study show that in the first 1000 sonnets of Shah Nematullah's divan, there are 851 conceptual metaphors about "unity of existence. CONCLUSION: 85% of the conceptual metaphors of Shah Nematullah's court are related to ontological metaphors, 10% are structural metaphors and 5% are orientation metaphors. Personality (man, perfect man, prophet), objectification (mirror, cup, gold, treasure) and the elements of the universe (sea, water, light and sun) are among the most frequent ontological metaphors of the unity of existence in the lyric poems of Shah Nematullah, which is affected from mythological and religious beliefs. In structural metaphors, the number one, meaning, interior, truth and essence are the most important metaphors of unity of existence. Among orientation metaphors, in and high have higher frequencies.