مقاله كوتاه: در باب دو تعبير از ديوان خاقاني

About two Expressions in Khaghani Divan

ديوان خاقاني شرواني به‌عنوان يكي از امّهات ادب پارسي از حيث دربرداشتن تعابير و تركيبات نو و گونه‌گون، اهميت ويژه‌اي دارد. همين تعمد و پرمايگي زباني سبب شده تا ديوان وي از ديرباز يكي از منابع مهم و اساسي فرهنگ‌نويسان قلمداد شود. ازآنجاكه بسياري از اين تركيبات زاده‌ي قدرت شگرف تخيل و طريق غريب او در سخنوري است، نه‌تنها گزارش بلكه حتي گردآوري آن‌ها نيز از كاستي‌ها و لغزش‌هاي متعدد بركنار نمانده است. در اين جستار بر آن بوده‌ايم تا با توجه به سبك شخصي شاعر و قراين اجتماعي زمان خاقاني، تحليلي استوار از دو تعبير «سه‌سرهنگ» و «ميان‌خانه» در ديوان او ارائه كنيم. در اين پژوهش نشان داده مي‌شود كه برخلاف نظر فرهنگ‌نويسان و شارحان، «سه‌سرهنگ» به‌معناي سه‌اختر زحل، مشتري و مريخ نيست و مراد از آن سه انگشتي است كه به گاه كتابت، قلم را نگاه مي‌دارد. همچنين خاقاني تعبير «ميان‌خانه» (خانه و اتاق مياني) را از تركان چادرنشين و ساختار خيمه‌هاي ايشان گرفته و در تصاوير شاعرانه‌ي خود به كار برده است.

khaghani Divan,, one of the important divan in Persian literature that including different expressions and compounds. Because of these expressions and compounds, this Divan one of the important source for authors of glossaries. In this essay according to his personal style and social contexts we analyzed tow expressions of Khagani Divan.