تبيين دلالت هاي تربيتي فرايند نَسخ در قرآن

An Explanation of the Educational Implications of Abrogation Process in the Quran

هدايتگري و تربيت انسان به عنوان كاركرد اصلي قرآن در تمامي آيات نمود دارد. در اين ميان فرايند نسخ و مجموعه آيات ناسخ و منسوخ به عنوان بخشي از آيات قرآن، دربردارنده دلالت هاي تربيتي قابل توجهي است كه غفلت از اين نقش، سبب تصور بيهودگي، لغويت و عدم كارايي اين دسته از آيات و به دنبال آن منشا نظريه انكار آيات منسوخ از جانب برخي قرآن پژوهان گرديده است؛ اين نوشتار با روش اكتشافي به استخراج دلالت هاي تربيتي فرايند نسخ پرداخته است. مبناي ضعف نفس و تطور وسع انسان، اهداف تثبيت ايمان، رسيدن به خودآگاهي و پرورش روحيه التزام به اوامر الهي، اصل مدارا، فضل، تكليف به قدر وسع، ايجاد انگيزه و روش تربيتي ترغيب و ابتلاء از مهم ترين دلالت هاي تربيتي فرايند نسخ مي باشد.

Human guidance and education serves as the main function of the Quran in all its verses. In the meantime, the process of abrogation and the collection of abrogating and abrogated verses as part of the Qur'anic verses contain significant educational implications. Neglecting this role leads to the notion of futility and ineffectiveness of these verses and is, consequently, the origin of the theory of denial of abrogated verses by some Qur'anic scholars. This article uses survey method to extract educational implication of abrogation process. Among the most important educational implications of the abrogation process are: the basis of weakness of the soul and the change in human’s ability; the goals of fixing one’s faith; achieving self-knowledge and nurturing the mood of committing to divine commands; superiority; obligation in proportion to one’s ability; creating motivation and the educational method of encouraging and trial.