مقايسه رابطه نفس و بدن از ديد رفتارگرايي فلسفي و ملاصدرا

بحث از رابطة نفس و بدن همواره از مسائل چالش‌برانگيز بوده است. مهمترين مشكل در اين بحث، چگونگي رابطة نفس «بمثابه وجودي مجرد» با بدن «بمثابه وجودي مادي» است. بسياري از انديشمندان براي ‌پاسخ به اين مسئله، نظرياتي ارائه كرده‌اند. در پژوهش حاضر، با روش توصيفي ـ‌ تحليلي، به بررسي و مقايسة ديدگاه رفتارگرايي ـ ‌كه يكي از نظريات مهم در فلسفه» ذهن است‌‌ـ با ديدگاه ملاصدرا بعنوان برجسته‌ترين فيلسوف اسلامي، پرداخته شده است. نتيجه اينست كه هم رفتارگرايان و هم ملاصدرا در شمار يگانه‌انگاران نفس‌(ذهن) و بدن جاي دارند، با اين تفاوت كه از نظر رفتارگرايان، نفـس و حـالات نفـساني چيزي جز رفتـار بيرونـي انـسان نيست؛ در واقع، در اين رويكرد تجرد نفس و حالات غيرمادي آن انكار ميشود. اما ملاصدرا با استفاده از مباني خاص خود، از جمله حركت جوهري اشتدادي و جسمانيةالحدوث‌‌بودن نفس، رابطة نفس و بدن را از نوع تركيب اتحادي ميداند. در نگاه او، نفس در عين اينكه جوهري واحد است، بدليل اشتمال بر مراتب گوناگون، هم از مرتبة ماديت و جسمانيت و هم از مراتب تجرد ‌ـ اعم از تجرد مثالي و عقلي‌ ـ برخوردار است. بعبارت ديگر، يك حقيقت واحد متصل است كه در مراتب پايين، بدن و در مراتب بالا، نفس است.

The discussion of the relationship between the soul and body has always been a challenging problem. The most important problem with this discussion is the quality of the relationship between the soul as an immaterial existence with the body as a material existence. Many thinkers have presented some theories in response to this problem. Following a descriptive-analytic approach, the present study examines and compares behaviorism, which provides some of the important theories in the philosophy of the mind, with the view of Mullā Ṣadrā as the most prominent Islamic Philosopher. The findings of the study indicate that both behaviorist and Mullā Ṣadrā believe in the oneness of the soul and body. However, behaviorists conceive of the soul and mental states as nothing but external human behavior. This approach in fact rejects the immateriality of the soul and its mental states, while Mullā Ṣadrā considers the relationship between the body and the soul as integration through unification based on some of his own principles including the graded trans-substantial motion and the soul’s corporeal origination. In his view, the soul, while being a single substance, enjoys both a material and corporeal level and different levels of immateriality – including Ideal and rational types – because of its graded nature. In other words, there is a single conjunctive truth that appears in the form of the body at lower levels and as the soul at higher levels.