نقش فرهنگي خواجه نصيرالدين طوسي در تعامل با هلاكوخان مغول

Khwājah Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī’s Cultural Role in Interacting with Hulagu Khān

اين جستار به بررسي نقش فرهنگي خواجه نصيرالدين طوسي در تعامل با هلاكوخان مغول و عوامل دخيل در اين تفاهم فرهنگي مي پردازد. در اين تحقيق تبيين مي شود كه خواجه چگونه با درك صحيح از شاخصه ها و نمادهاي فرهنگي قوم مغول، توانست در كارزار فرهنگي بر آنها غلبه كند و از علاقة مغولها به نجوم كه جزئي از فرهنگ آنها محسوب مي شد، استفاده نمايد و با هوش فرهنگي بالاي خود، به تقويت جريان كلام اماميه در جنبة معرفتي و پايگاه شيعه در ساختار سياسي حكومت هلاكوخان، مبادرت ورزد. با حضور خواجه نصير، پس از قرنها كلام اماميه در ساختار سياسي صاحب نماينده شد و حتي مغولان به اسلام گرايش پيدا كردند. با سقوط خلافت بغداد نيز ـ خواه خواجه در آن مؤثر بوده باشد، خواه نه ـ‌ در واقع يكي از پشتوانه هاي كلام اشعري از بين رفت و گروههاي شيعه اماميه جان گرفتند

The present paper examines Khwajah Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī’s cultural role in interacting with Hulagu Khān and the other elements involved in this cultural agreement. It also aims to explain how, through a correct perception of the cultural features and symbols of the Mongol ethnic group, Ṭūsī managed to overcome them in a cultural battle. At the same time, he exploited the Mongols’ interest in astronomy, which was a part of their culture, and strengthen the Imāmīyyah kalām regarding its epistemological dimension and the status of Shi‘ism in the political structure of Hulagu Khān’s government. The presence of Khwājah Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī meant that Imāmīyyah Kalām had now a representative in the political structure of the time after many centuries, and even some Mongols became interested in Islam. With the downfall of the caliphate of Baghdad, whether Ṭūsī played a role there or not, one of the supporters of Ash‘arī kalām disappeared, and Imāmīyyah groups were revived.