روابط شاه اسماعيل صفوي با سلطان قانصو غوري مملوكي به روايت ابن‌اياس، مورخ مماليك

The Relations of Shah Ismail Safavid with Sultan Qansu Ghori Mamluki according to Ibn Iyas, Historian of Mamluks

دوره صفويه از جهت روابط خارجي بدون شك از مهم‌ترين ادوار تاريخ ايران است. شاه اسماعيل بنيان‌گذار سلسله صفوي، به دنبال سركوب ملوك‌الطوايف و بقاياي آق‌قويونلوها درغرب ايران با دولت مماليك هم‌مرز گرديد. مماليك دولتي بزرگ ولي رو به اضمحلال مستقر در سرزمين‌هاي مصر، شام و حجاز بود كه حاكميتش ابتدا از طرف پرتغاليان و سپس عثماني‌ها و صفويه مورد تهديد بود. روابط صفوي با مماليك به دليل توسعه‌طلبي ارضي شاه اسماعيل در شام، ابتدا خصمانه و با درگيري‌هاي مرزي همراه بود، سپس به دليل دشمني دولت عثماني با آن دو، روابط ‌آن‌ها بهبود يافته و متحول گرديده است. اين پژوهش با روش توصيفي‌تحليلي و با استفاده از داده‌هاي كتابخانه‌اي، درصدد پاسخ به اين سؤال است كه روابط شاه اسماعيل صفوي با مماليك چگونه، و به چه علت بوده است؟ در نتيجه مشخص شد كه روابط شاه اسماعيل با مماليك به مدت چهارده سال و در دو مرحله بوده است. روابط آنان ابتدا خصمانه آغاز شد ولي با به قدرت رسيدن سلطان سليم در عثماني و رويكرد تهاجمي او نسبت به آنان، روابطشان دوستانه و منجر به اتحاد نظامي بين طرفين گرديده است.

The Safavid period is undoubtedly one of the most important periods in the history of Iran in terms of foreign relations. Shah Ismail, the founder of the Safavid dynasty, bordered on the Mamluk government following the suppression of the sectarian monarchs and the remnants of the Aq Quyunlus in western Iran. It was a large but declining state based in Egypt, the Levant, and the Hejaz, whose rule was threatened first by the Portuguese and then by the Ottomans and Safavids. Safavid relations with the Mamluks due to Shah Ismail's territorial expansion in the Levant, were at first hostile and accompanied by border clashes, then due to the hostility of the Ottoman government to them, their relations have improved and changed. This research, using a descriptive-analytical method and using library data, seeks to answer the question of how and for what reason Shah Ismail Safavid had relations with the Mamluks? The findings showed that King Ismail's relations with the Mamluks had been in two stages for fourteen years. Their relations began at first hostile, but with the rise of Sultan Salim to power in the Ottoman Empire and his aggressive approach to them, their relations became friendly and led to a military alliance between the two sides.