بررسي اثربخشي برنامة آموزشي جهت يابي و حركت بر بهزيستي روان شناختي دانش آموزان نابينا

Investigating the Effectiveness of Orientation and Mobility Training Program on the Psychological Well-Being of Blind Students

پژوهش حاضر با هدف تعيين اثربخشي برنامه آموزشي جهت‌ يابي و حركت بر بهزيستي روان‌شناختي دانش‌آموزان نابينا در استان اصفهان انجام شد. اين پژوهش، يك مطالعۀ شبه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون-پس‌آزمون و گروه كنترل بود. 24 نفر از دانش‌آموزان نابينا، به روش نمونه‌گيري در دسترس از مدارس ويژه نابينايان اصفهان انتخاب شدند و به‌طور مساوي در يكي از گروه‌هاي آزمايش و گروه كنترل (هر گروه دوازده نفر شامل شش دختر و شش پسر) جايگزين شدند. گروه آزمايشي در هشت جلسه آموزش برنامۀ جهت‌يابي و حركت (هفته‌اي دو جلسه) شركت كردند؛ درحالي‌كه گروه كنترل در اين جلسات شركت نكردند. آزمودني‌ها با استفاده از مقياس بهزيستي روان‌شناختي (PWBS) ريف (1989) ارزيابي شدند. داده‌ها با استفاده از تحليل كوواريانس چندمتغيري با به‌كارگيري نرم‌افزار SPSS نسخۀ 26 تحليل شدند. نتايج نشان داد گروه آزمايش و كنترل در بهزيستي روان‌شناختي تفاوت معناداري دارند. درواقع آموزش برنامۀ جهت‌يابي و حركت، بر بهزيستي روان‌شناختي و خرده‌مقياس‌هاي خودمختاري، تسلط بر محيط، رشد شخصي، ارتباط مثبت با ديگران و پذيرش خود در دانش‌آموزان نابينا اثر مثبت و معنادار داشته است (0/001>P). با توجه به اينكه آموزش برنامۀ جهت‌يابي و حركت، سبب بهبود بهزيستي روان‌شناختي دانش‌آموزان نابينا شد، برنامه‌ريزي براي آموزش چنين برنامه‌هايي مانند آموزش برنامۀ جهت‌يابي و حركت نقش مهمي در بهزيستي روان‌ شناختي دارد.

The aim of the current study was to determine the effectiveness of orientation and mobility training program on psychological well-being of blind students in Isfahan. This research is quasi-experimental with a pre-test and post-test design and a control group. Twenty-four blind students were randomly selected from a school for the blind in Isfahan. They were randomly divided into experimental and control groups and each group consisted of 12 students (6 girls and 6 boys). The experimental group participated in orientation and mobility training in 8 sessions (two sessions per week), while the control group did not. The Ryff (1989) Psychologıcal Well-beıng Scale (PWBS) was used to assess all participants. Data were analyzed using multiple analysis of covariance with SPSS version 26. The results showed that the experimental and control groups had a significant difference in the variable of psychological well-being. Indeed, the orientation and mobility program had a positive significant effect on psychological well-being and the subscales of autonomy, environmental control, personal growth, positive communication with others, and self-acceptance in blind students (P<0.001). Since the orientation and mobility program training improved the psychological well-being of blind students, the planning of such training programs as the orientation and mobility program plays an important role in the well-being of blind students.