تحليل چالش‌هاي سازمان‌هاي مردم‌نهاد(سمن‌هاي) زيست محيطي در ايران با نظريه جامعه منشوري ريگز

Analysis of Challenges of Environmental Non-Governmental Organizations in Iran with Riggs Prismatic Society Theory

مروزه، سازمان‌هاي غيردولتي (NGO) به‌طور فزاينده‌اي در كنار دولت در فرآيندهاي توسعه به ذينفعاني مهم تبديل‌شده‌اند. با افزايش مشكلات محيط‌زيست در ابعاد مختلف آن در ايران، سازمان‌هاي مردم‌نهاد (سمن) زيست‌محيطي نيز گسترش‌يافته‌اند. اين مقاله با روشي توصيفي _ تبييني تلاش دارد بررسي نسبتاً جامعي از مشكلات اين نهادها در كشور ارائه داده و نتايج آن را با نظريه جامعه منشوري ريگز تحليل نمايد. جمع‌آوري اطلاعات به‌صورت اسنادي و پيمايشي در قالب پرسشنامه‌اي با هفت بُعد و 45 گويه بوده است. نتايج نشان مي‌دهد بيشترين مشكلات در رابطه‌ي سمن‌ها با نهادهاي دولتي و عمومي (با ميانگين 4.29) و پس‌ازآن در ابعاد قانوني (با ميانگين 4.25)، ساختاري (با ميانگين 4.20) و مديريتي (با ميانگين 4.17) هست. از سوي ديگر مشكلات گفته‌شده، در درون سمن‌ها و بين‌ سمن‌ها نيز مشكلاتي را به وجود آورده است كه نتوانسته‌اند آن‌گونه كه بايد، در راستاي اهداف خود گام بردارند و درگير مسائل دروني خود نيز شده‌اند. با توجه به مقدار آماره KMO برابر با 0/80 و سطح معني‌داري كمتر از 0/05 در آزمون بارتلت، انجام تحليل عاملي بر روي متغيرها امكان‌پذير بوده و متغيرها امكان عامل شدن را داشته‌اند. عامل‌هاي نهايي نيز توانسته‌اند ميزان واريانس بيشتر از 0/05 را براي هر متغير تبيين كنند. با توجه به سه ويژگي اصلي نظريه جوامع منشوري ريگز (ناهمگني، فرم‌گرايي و تداخل عملكردي) و مشكلات سمن‌هاي زيست‌محيطي مي‌توان گفت كه در كشورهايي كه با ضعف تاريخي شاخص‌هاي مردم‌سالارانه و ساختار بسيط و متمركز سياسي مواجه هستند، اساساً وجود سازمان‌هاي غيردولتي، خوشايند چنين ساختارهايي نيست. ازاين‌رو قوانين و مقررات و نيز ساختار دولتي و سازماني حمايت چنداني از شكل‌گيري، تقويت و توسعه اين تشكل‌ها انجام نمي‌دهند. از سوي ديگر وقتي ساختارهاي قانوني حمايت كافي از فعاليت سمن‌ها نداشته باشند و مسيرهاي قانوني مشخص در فرايند فعاليت اين نهادها وجود نداشته باشد، اعمال سليقه از سوي افراد در دستگاه‌هاي دولتي افزايش پيدا مي‌كند.

Today, NGOs have increasingly become important stakeholders alongside the government in development processes. With the increase of environmental problems in its various dimensions in Iran, environmental non-governmental organizations (NGOs) have also expanded. This article tries to provide a relatively comprehensive study of the problems of these institutions in the country with a descriptive-explanatory method and analyze the results with the theory of Riggs prismatic society. Data collection was by documentary and survey in the form of a questionnaire with seven dimensions and 45 items. The results show that the most problems in relation to the institutions are with the government and public institutions and then in legal, structural, and managerial dimensions. The results of factor analysis also showed that the mentioned dimensions explain the highest amount of variance of research variables. On the other hand, the mentioned problems have also created problems within the NGOs and the Binas of the NGOs who have not been able to take steps towards their goals as they should and have also become involved in their internal issues. Considering the three main features of Riggs' theory of primitive societies (heterogeneity, formalism, and functional interference) and the problems of environmental factors, it can be said that in countries with historical weakness of democratic indicators and simple and centralized political structure, NGOs are basically pleasing. There are no structures. Therefore, laws and regulations, as well as governmental and organizational structures do not provide much support for the formation, strengthening, and development of these organizations. On the other hand, when the legal structures do not have sufficient support for the activities of the institutions and there are no clear legal channels in the process of the activities of these institutions, the exercise of taste by individuals in government agencies increases.