تأثير سطوح و منابع مختلف نيتروژن و گوگرد بر عملكرد، غلظت عناصر غذايي و روغن كلزا (Brassica napus L)

Effects of Nitrogen and Sulphur Different Levels and Sources on Yield, Nutrients Concentration and Oil Content of Canola(Brassica napus L.)

نيتروژن و گوگرد از جمله عناصري هستند كه در رشد دانه­هاي روغني به ويژه كلزا نقش مهمي دارند. اين پژوهش براي بررسي اثر سطوح مختلف نيتروژن و گوگرد بر عملكرد و اجزاي عملكرد، غلظت و عملكرد روغن و عناصر غذايي كلزا (Brassica napus L.) رقم اكاپي به­صورت آزمايش فاكتوريل و در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار و در دو سال به­صورت مزرعه­اي در همدان اجرا شد. فاكتور اول نيتروژن در دو سطح N1) 180كيلوگرم در هكتار، N2) 240 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره و فاكتور دوم گوگرد در چهار سطح S0) بدون مصرف گوگرد S1) 200 كيلوگرم در هكتار از گوگرد پودري غني‌شده با باكتري تيوباسيلوس به‌صورت 2 درصد وزني گوگرد، S2) 100 كيلوگرم در هكتار از منبع سولفات آمونيوم، (S3 100 كيلوگرم در هكتار از منبع گچ بود. نتايج نشان داد كه تأثير نيتروژن مصرفي بر غلظت نيتروژن برگ و غلظت و جذب نيتروژن دانه در سطح احتمال يك درصد و بر گوگرد دانه در سطح احتمال پنج درصد معنادار و بر ديگر صفات، غيرمعنادار بود. اثر سطوح گوگرد مصرفي بر غلظت گوگرد برگ، عملكرد دانه و روغن و جذب نيتروژن و گوگرد دانه در سطح احتمال يك درصد و بر غلظت نيتروژن برگ و روغن دانه در سطح احتمال پنج درصد معنادار بود. بيشترين عملكرد دانه، عملكرد روغن دانه، جذب گوگرد و نيتروژن دانه و غلظت گوگرد برگ و غلظت روغن دانه به‌ترتيب به‌ميزان 5069، 2135، 99/5 و 23/3 كيلوگرم در هكتار و 0/95 و 42/1 درصد از مصرف 200 كيلوگرم در هكتار گوگرد همراه با مايه تلقيح تيوباسيلوس به‌دست آمد. اثر متقابل نيتروژن و گوگرد مصرفي، فقط بر غلظت نيتروژن برگ و دانه معنادار بود. براي رشد مطلوب كلزا در خاك­هاي داراي ويژگي­هاي فيزيكوشيميايي مشابه خاك استفاده شده در اين تحقيق، كاربرد 180 كيلوگرم در هكتار نيتروژن همراه با 200 كيلوگرم در هكتار گوگرد غني‌شده با باكتري تيوباسيلوس، توصيه مي­ گردد و مصرف تؤام اين دو عنصر غذايي، باعث افزايش بيشتر عملكرد خواهد شد.

Nitrogen and sulfur are the most effective nutrients in oil seed production, especially, canola. In order to study the effects of different levels of nitrogen and sulphur on seed yield, yield components, seed oil, and leaf and seed nutrients content of canola (Brassica napus L.) a factorial experiment was carried out in a randomized complete block design with eight treatments and three replications for two years. The first factor consisted of two nitrogen levels (N1=180 and N2=240 kg. ha-1 net nitrogen) and second factor had four sulphur levels (S0=0, S1=200 kg ha-1 powder sulphur inoculated with Thiobacillus inoculant, S2=100 kg ha-1 from ((NH3)2SO4 and S3=100 kg ha-1 from CaSO4). The results showed that effect of the nitrogen levels were significant on leaf nitrogen concentration, and seed nitrogen concentration and uptake at 0.01-probability level and seed sulphur at 0.05 probability level but was not significant on other measured attributes. Effect of the sulphur levels were significant on leaf sulphur concentration, seed and oil yield and seed sulphur concentration and uptake at 0.01 probability level and leaf nitrogen and seed oil concentration at 0.05 probability level. The maximum seed and oil yield, seed nitrogen and sulphur uptake, leaf sulphur and seed oil concentration were obtained from S1 level with 5069, 2135, 99.5 and 23.3 kg per ha and 0.95 and 42.1 percent, respectively. The two way interactions of nitrogen and sulphur were significant on leaf and seed nitrogen concentration. In general, the application of 180 kg nitrogen and 200 kg inoculated sulphur with two percent Thiobacillus inoculant would be recommended to achieve the optimum growth of canola in similar soils.