سنجش كيفيت محيط مسكوني اقشار كم درآمد

Evaluation of the quality of low-income housing environments

تأمين مسكن به‌عنوان يكي از مهم‌ترين نيازهاي بشر به منظور تأمين آسايش و آرامش همواره دغدغه مهم خانوارها بوده است. امروزه بحران‌هاي كمّي و كيفي مسكن در جوامع شهري و توجه صرف به مسائل اقتصادي منجر به كاهش كيفيت مسكن و به دنبال آن آسيب‌هاي اجتماعي و فرهنگي بالاخص در محيط‌هاي مسكوني اقشار كم‌درآمد شده است. اين امر لزوم توجه و بازبيني كيفيت را در محيط مسكوني اقشار كم‌درآمد آشكار مي‌سازد. هدف مقاله حاضر، يافتن مهم‌ترين كيفيت‌هاي محيطي مورد نياز اقشار كم‌درآمد، ارزيابي وضع موجود و ارائه راهكارهاي ارتقاي كيفيت محيط مسكوني اين اقشار است. به اين منظور، ابتدا به كمك مطالعات اسنادي و به‌كارگيري روش دلفي، مهم‌ترين شاخصه‌هاي مؤثر بر كيفيت محيط مسكوني اقشار كم‌درآمد استخراج شد. سپس به منظور سنجش وضع موجود و اولويت‌بندي نيازهاي كيفي اين اقشار، ساكنان دو مجموعه مسكن مهر بوستان و ارم واقع در شهر جديد هشتگرد به‌عنوان نمونه مطالعاتي انتخاب شدند و در قالب پرسش‌نامه بسته شامل 40 گويه كيفي مورد نظرسنجي قرار گرفتند. داده‌ها به‌وسيله نرم‌افزار SPSS مورد تحليل قرار گرفت، دسته‌بندي گويه‌هاي پرسش‌نامه صورت گرفته و وضع موجود كيفيت مسكن در هريك از مجموعه‌ها بررسي شد. وزن‌دهي شاخصه‌ها در وضع موجود نشان مي‌دهد كه شاخصه‌هاي تركيب حجمي، كاركرد فضاهاي داخلي، محرميت، ارتباط با طبيعت، بستر طرح و تجانس فرهنگي با موافقت نسبي ساكنان همراه بوده و شاخصه‌هاي كاربري‌ها و خدمات، دسترسي‌ها، سرزندگي، آرامش و امنيت اجتماعي داراي ضعف است. در مجموع، وضعيت كلي كيفيت مسكن اين اقشار با وزن 59/2 در حد متوسط ارزيابي شده است. همچنين يافته‌ها نشان مي‌دهد گويه‌هاي مربوط به كاركرد فضاي داخلي و ارتباط با طبيعت از ديد ساكنان داراي بيشترين اهميت در كيفيت محيط مسكوني اقشار كم‌درآمد شهري هستند.

Housing has always been an important concern to families as one of the most important human needs. Today, focusing on quantitative and economic factors and ignoring the qualitative aspects have caused social and cultural harm, especially in low-income housing environments. Therefore, particular attention to the quality of low-income housing environments is needed to enhance the quality of life in such areas. The goal of this research is to define the factors of low-income housing environment quality, assess the current situation and find the methods that can be used in practice. To achieve this goal, first, the important factors in this field were extracted based on the opinions of scholars and researchers by using Delphi technique. In order to assess the situation and prioritize the qualitative needs of low-income people, two Mehr complexes located in Hashtgerd new town (Eram and Boustan), were selected as the case study. A questionnaire including 40 qualitative items was distributed among the residents. Data analyses were done by using SPSS software and the validity of the questionnaire was analyzed. To process information and identify categories of items of questionnaires, factor analysis was used and the factors “interior function” and “nature relation” are the first priority among them. Services and access, safety, social security, cultural similarity, volume, livability and residential applications are next priorities. In assessing the current situation of low-income housing environment, factors such as the interior function and nature relation and cultural similarity is suitable and adequate according to residents opinion, an‎d the factors of such services and access, livability, security and safety is not so desirable. It is clear that the change of mentioned factors to the design suggestions, should be considered by urban designers and architectures, in order to obedient of provided principles and regulations can solve the present difficulties of low-income housing and its environment.