مروري بر رهيافت توسعۀ روستايي نو درون‌زا و بهره‌گيري از آن در برنامه‌هاي توسعۀ روستايي ايران

An Overview on Neoendogenous Approach to Rural Development and Its Applicability in Iranian Sustainable Rural Development Programs

برنامه‌هاي توسعۀ روستايي در روند تغييرات خود همواره به‌دنبال ارائۀ راه‌حل مناسب‌تري براي حفظ زيستگاه‌هاي روستايي و افزايش كيفيت زندگي در عرصه‌هاي روستايي بوده‌اند؛ بنابراين با توجه به تغييرات ساختارهاي روستايي و مفهوم روستا در ايران و جهان، نيازمند تغيير در رويكردهاي توسعۀ روستايي هستيم. توسعۀ نودرون‌زا به‌عنوان يكي از رهيافت‌هاي نوين توسعۀ روستايي، با عبور از رهيافت‌هاي درون‌زا و برون‌زا در پي ارائۀ رهيافتي جامع براي ايجاد شرايط بهروزي و افزايش كيفيت زندگي در عرصه‌هاي روستايي است. اين رهيافت با تأكيد بر اقتصاد اجتماعي و شبكه‌سازي و همچنين استفاده از سرمايه‌هاي انساني و اجتماعي در درون اجتماعات محلي، همراه با تعامل و همكاري با نهادهاي دولتي و تلفيق رويكردهاي بالا به پايين و پايين به بالا تدوين و مفهوم‌سازي شده است. رهيافت نودرون‌زا در اين شرايط راه‌حلي براي واردكردن جوامع محلي و تقويت نهادهاي نوع سوم در فضاهاي قلمروي شهري و روستايي و همچنين شبكه‌سازي در بين نهادهاي سه‌گانه است (دولتي، خصوصي و نوع سوم) تا بتوان سازوكارهاي تصميم‌سازي را با همكاري سطوح مختلف قدرت سياسي-اداري و همكاري اجتماعات محلي و با نقش تسهيل‌گري و مداخله‌گري نهادهاي مدني از قبيل سازمان‌هاي مردم‌نهاد و ديگر سازمان‌هاي مردمي به‌گونه‌اي متعاملانه، تصميم‌گيري و اجرا كرد. با توجه به تغييرات ايجادشده در روستاهاي كشور و همچنين وجود ظرفيت‌هاي متعدد مانند سرمايه‌هاي انساني و اجتماعي و وجود روستاييان تحصيلكرده و متخصص و همچنين اجراي طرح‌هاي توانمندسازي و مشاركتي توسط نهادهاي مدني در عرصه‌هاي توسعۀ روستايي كه در سال‌هاي اخير شاهد اجراي آن هستيم، رهيافت توسعۀ روستايي نودرون‌زا قابليت ايجاد الگوي مناسبي براي اجراي برنامه‌هاي توسعۀ روستايي در كشور را دارد.

Rural development programs are always in search of appropriate and effective solutions to improve the quality of life in rural areas. Therefore, given the conceptual and structural changes in rural areas, it is necessary to change our view of rural development in Iran and the global development terminology. Neo-endogenous development approach is one of the latest approaches to rural development after exogenous and endogenous approaches, which aims to induce and improve the concept of well-being and quality of life in rural areas. This perspective emphasizes the social economy, networking, human and social resources, and the central involvement of local communities in development programs. It also pursues public, private, and third sector collaboration with a synthesis of up-down and bottom-up approaches. Considering the changes in rural areas of Iran and the country's numerous capacities and potentials, such as the presence of social and human capital, a large number of educated rural youth, social activists, and civil societies, as well as many new rural empowerment and capacity building projects that have been implemented in rural communities in recent years, the neoendogenous development approach seems to be an appropriate pattern to promote development in rural areas.