دَوَران ميان تأنيث يا تذكير افعال در قرائت‌هاي قاريان هفتگانه

دَوَران ميان تأنيث يا تذكير افعال، نمونه‌اي درخور توجّه از اختلافات قاريان هفتگانه قرآن است كه به سبب فقدان نقطه در مصحف عثماني رخ‌داده است. اين سنخ اختلاف، به‌صورت الگويي تكرارشونده در قرائت قاريان هفتگانه ديده مي‌شود و خاستگاه نحوي آن، جواز تذكير و تأنيث فعل به سبب مؤنث مجازي يا جمع مكسّر بودن فاعل است. به‌علاوه، گاه منشأ پديدار شدن اختلاف مزبور، امكان رجوع فعل به لفظي مؤنّث يا مذكّر در سياق آيه است. مقاله حاضر، ضمن بررسي نمونه‌هايي متعدد از دَوَران ميان تأنيث و تذكير افعال در قرائت قاريان هفتگانه، بازتاب آموزه‌هاي نحوي در قرائت‌هاي قرآن را آشكار مي‌كند و از گرايش نسبي حمزه و كسائي به اختيار صيغه مذكّر فعل برخلاف پنج قاري ديگر پرده برمي‌دارد. با توجه به نفوذ تاريخي قرائت عبداللّه بن مسعود در شهر كوفه و توصيه وي به مذكّر خواني قرآن به‌وقت دَوَران ميان تاء و ياء، محتمل است كه حمزه و كسائي، متأثر از پيشگام قرائت كوفيان رفتار كرده باشند