فهم نظري فرايند توسعه اقتصادي در اقليم كردستان عراق: موانع و ظرفيت‌ها

اقليم كردستان عراق يكي از مناطقي است كه طي سال‌هاي بعد از 2003 در بُعد توسعه اقتصادي، سياسي و اجتماعي ازسوي محققان مورد توجه قرار گرفته است. مقامات سياسي اقليم با سخن به ميان آوردن از توسعه تلاش داشته‌اند خود را به‌عنوان يك دولت‌توسعه‌گرا جلوه دهند. از اين رهگذر مسئله مورد توجه مقاله حاضر پردازش به هم‌خواني مدل توسعه اقليم كردستان در چارچوب مدل دولت توسعه‌گراست. در اين راستا پرسش اصلي اين است كه مهم‌ترين موانع و ظرفيت‌هاي توسعه در اقليم كردستان عراق، در چارچوب نظريه دولت توسعه‌گرا كدام‌اند؟ در پاسخ به اين پرسش اساسي، اين فرضيه مطرح است كه مهم‌ترين ظرفيت‌هاي دولت توسعه‌گرا در اقليم عبارت‌اند از؛ وجود نخبگان توسعه‌گراي مصمم، جامعه‌ مدني ضعيف و تابع و برخورداري از ويژگي‌هاي اوليه دموكراسي‌هاي سياسي و از مهم‌ترين موانع ظهور دولت توسعه‌گرا براي نيل به توسعه نيز مي‌توان مديريت ضعيف منابع اقتصادي دولتي و غيردولتي، عدم خودمختاري نخبگان سياسي و نهادهاي دولتي، فقدان بوروكراسي اقتصادي قوي و صلاحيت‌‌دار، ناتواني در سركوب حقوق مدني، بزرگ‌نمايي از مشروعيت حكومت و عملكرد آن و درنهايت عدم حاكميت يك حزب سياسي بر حكومت اقليم را نام برد. درمجموع، بنابر يافته‌هاي پژوهش با وجود نزديكي‌هاي قابل توجه، مدل توسعه اقليم كردستان در قالب مدل دولت توسعه‌گرا قابل خوانش نيست. روش گردآوري داده‌ها در پژوهش حاضر كتابخانه‌اي ـ اسنادي است و روش تجزيه‌وتحليل داده‏ها، توصيفي ـ تحليلي بوده است. با اين مضمون كه بخشي از پژوهش در قالب توصيفات تاريخي خواهد بود و بخش ديگر، به تحليل وقايع براساس مباني نظري رساله اختصاص دارد.