كليدواژه :
فشردگي خاك , زيرشكن زني , جرم ويژه ظاهري خاك , نيشكر , توسعه ريشه
چكيده فارسي :
عمليات سنگين تهيه زمين و تسطيح در كشت نيشكر خوزستان، باعث تخريب ساختمان خاك شده و خاك را در هنگام عمليات برداشت مستعد فشردگي ميكند. به‌منظور كاهش اثرات فشردگي خاك و بهبود توسعه ريشه، عمليات زيرشكن‌زني (زيرشكن‌زني) در مزارع سنين بازرويي نيشكر مرسوم است. از آنجايي كه زيرشكن‌زني زيرشكن‌زني، به‌طور مستقيم بر توسعه ريشه نيشكر تأثيرگذار است، بنابراين اين پژوهش با هدف بررسي عمق زيرشكن‌زني زيرشكن‌زنيمزارع بازرويي نيشكر بر جرم ويژهويژه ظاهري خاك و اثر آن بر توسعه ريشه گياه و به دنبال آن، عملكرد كمّي و كيفي نيشكر انجام شد. براي اين منظور، عمليات زيرشكن‌زني زيرشكن‌زنيدر دو عمق 30 (R-30) و 50 (R-50) سانتيمتري، اعمال و با شاهد (بدون زيرشكن‌زنيزيرشكن‌زني) مقايسه گرديد. در پايان رشد و پيش از برداشت، عملكرد كمّي شامل ارتفاع، قطر، تعداد ساقه و نيز وزن تَر ساقه نيشكر در واحد سطح در سه تكرار تعيين شد. پس از برداشت، توسعه ريشه نيشكر در اعماق مختلف خاك مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد عمق زيرشكن‌زني به‌طور قابل‌توجهي ارتفاع نيشكر، تراكم ني در متر مربع، وزن ساقه، عملكرد نيشكر قابل آسياب، عملكرد شكر و جرم ويژهويژه ظاهري خاك در عمق 50 سانتيمتري (BD50) را تحت تأثير قرار داد. تيمار R-50، ارتفاع (28/2 درصد)، تعداد ساقه (5/7 درصد)، وزن تك ني (42 درصد)، عملكرد نيشكر (55 درصد) و شكر (53 درصد) را نسبت به شاهد افزايش و جرم ويژهويژه ظاهري در عمق 50 سانتيمتر را كاهش (3/6 درصد) داد. اما تيمار R-30، افزايش جرم ويژه ظاهري خاك (3/6 درصد) و كاهش عملكرد نيشكر (12/8 درصد) را نسبت به شاهد به دنبال داشت. هم‌چنين، وزن ريشه، در تيمار R-50 در مقايسه با شاهد و به ويژه R-30 بيش‌تر بود. علاوه بر اين، بيش از 50 درصد توزيع ريشه در تيمار R-30 در لايه 10 سانتيمتر اول خاك مشاهده شد. به طور كلي نتايج اين مطالعه نشان داد كه عمليات ناقص زيرشكن‌زني در عمق 30 سانتيمتر، نه تنها اثر مثبت بر فاكتورهاي مورد مطالعه نداشته، بلكه افزايش جرم ويژه ظاهري خاك، گسترش سطحي تر ريشه و در نتيجه، كاهش عملكرد نيشكر را به دنبال داشته است. به عبارت ديگر، محدوديت توسعه ريشه به اعماق خاك، سبب تراكم بيش‌تر ريشه در سطح خاك شده و باعث جذب مواد غذايي در حجم محدودتري از خاك مي شود كه در نهايت، كاهش رشد گياه و عملكرد نيشكر را به دنبال داشت.
چكيده لاتين :
Heavy land preparation and leveling in sugarcane cultivation in Khuzestan damages soil structure. It makes the soil prone to compaction during harvesting. To reduce the effects of soil compaction and root improvement, rotation operations are common in ratoon field. Since subsoil (ratooning) plowing directly affects the development of sugarcane roots, therefore, this study was conducted to investigate the depth of ratooning operations of fields of ratoon cane on soil bulk density and its effect on plant root development and subsequent quantitative and qualitative yield of sugarcane. Ratooning operations were conducted at two depths of 30 and 50 cm and compared with no ratooning control. Quantitative yield including height, diameter, number of cane and shoot fresh weight per unit area were determined at the end of growth and before harvest. After harvest, cane root distribution was investigated in different depths. The results of analysis of variance showed that the ratooning depth operations were significantly affected cane height, stalk number per m-2, stalk weight, millable cane yield, sugar yield, and soil bulk density. But the cane stalk diameter, syrup brix, recoverable sugar, and soil bulk density at a depth of 30 (BD30) cm were not affected by the depth of ratooning. R-50 treatment increased cane height (28.2%), stem number (5.7%), stalk weight (42%), millable cane yield (55%) and sugar (53%) compared to control, and reduced soil bulk density in depth of 50 cm (3.6%). However, R-30 treatment resulted in increased soil bulk density (3.6%) and reduced yield of sugarcane (12.8%) compared to control. Also, root weight was higher in R-50 treatment compared to control and especially R-30. In addition, more than 50% of root distribution was observed in R-30 treatment in the first 10 cm layer of soil. In general, the results of this study showed that reducing the depth of ratooning to 30 cm, not only did not have a positive effect on the above factors, but also increased the soil bulk density, more root extending near the soil surface and eventually, reduced sugarcane yield. In other words, limiting root development to soil depth causes more root density on the soil surface and thus leads to the absorption of nutrients in a more limited volume of soil, which ultimately reduces plant growth and sugarcane yield.
