تبيين و بررسي انتقادي اركان و سير تكامل انسان از نگاه آيين يارسان (اهل حق)

Explanation an‎d Critical Study Of The Bases an‎d The Course Of Evolution Of Human Beings from the Perspective of Yarsanism (Ahl Al-Haq) Religion

آيين يارسان با فلسفه‌اي خاص به بيان كيفيت تكامل، سير و سلوك و چگونگي كشف و شهود انسان پرداخته است. ‌روح انسان پس از طي هزار و يكمين درجۀ معنوي (دون) مراتب تكامل را طي كرده و پس از مرگ به عالم بقا وارد مي‌شود و در نهايت به حق واصل مي‌گردد. اين فرايند تكاملي شرايط، آداب و اركاني خاص دارد. چهار ركن پاكي، راستي، نيستي و رداباري عامل تكامل دانسته شده است. ‌انسان با مراعات اركان مزبور مي‌تواند ‌با طي دون‌هاي مختلف به خود‌شناسي، جهان‌شناسي، ذات‌شناسي و خداشناسي راه يابد. ‌در اين انديشه تكامل انسان بر مبناي اصل دوناي‌دون است. نگاه متون آييني يارسان و نيز آراي عالمان اهل حق در بارۀ مفهوم دوناي دون متفاوت و گاه متناقض است. بررسي نشان مي‌دهد تعريفي كه يارسانيان از دوناي دون ارايه كرده‌اند، مصون از تحربف معنايي نبوده است. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي با رمزگشايي و تحليل محتوا به تبيين سير تكاملي انسان از نگاه كلام يارسان كه شبيه به عرفان اسلامي مي‌باشد، پرداخته است. بيان آثار و ثمرات سير و سلوك از ديگر اهداف اين مقاله است. نتايج اين مقاله نشان مي‌دهد كه اركان يارسان در تكامل انسان نارسا و در مواجه با قرآن مورد نقد است.

Yarsanism religion through a special philosophy has expressed the quality of evolution, spiritual journey and conduct and the ways of revelation and intuition. The human soul went through the stages of evolution after passing one thousand and one spiritual level (below) and after death enters the world of survival and finally reaches the truth. This evolutionary process has special conditions, customs and elements. The four pillars of purity, truth, nothingness and generosity are considered to be the cause of evolution. By observing these principles, man can reach self-knowledge, cosmology, knowledge of essence and theology through different levels. In this approach, human evolution is based on the principle of “Dona-doon”(Clothes to clothes). The view of Yarsanism religious texts as well as the opinions of the scholars of Ahl al-Haq about the concept of Dona-doon are different and sometimes contradictory. The study shows that the definition given by the Yarsanism of Dona-doon was not protected from semantic distortion. This article uses a descriptive-analytical method by decoding and analyzing the content to explain the evolution of human beings from the point of view of Yarsanism theology, which is similar to Islamic mysticism. Expressing the effects and fruits of the spiritual journey and conduct is another purpose of this article. The results of this article show that the pillars of Yarsanism are deficient in human evolution and are questionable in the eyes of the Qur'an.