مقايسه روش هاي CVI و AHP در ارزيابي خشكسالي و سنجش آسيب پذيري اقليمي استان گيلان

Comparison of CVI and AHP methods in drought assessment and climate vulnerability assessment of Guilan province

خشك سالي يكي از پرهزينه ترين بلاياي طبيعي ايران مي باشد. اين امر ضرورت مطالعه در زمينه تعيين آسيب پذيري و شناسايي عوامل اثرگذار بر آن در مناطق مختلف كشور را مشهود مي سازد. در اين پژوهش هدف، مقايسه روش هاي CVI و AHP در ارزيابي خشك سالي و سنجش آسيب پذيري اقليمي استان گيلان به منظور شناسايي ابعاد آن است. روش پژوهش تحليلي مكاني و ازنظر هدف كاربردي است. ابتدا مولفه هاي شاخص آسيب پذيري اقليمي استان گيلان در هر دو مدل AHPو CVI، مولفه هاي منابع(R)، هواشناختي(W)، دسترسي(A)، ظرفيت(C)، استفاده و بهره وري اقتصادي(U)، حفظ يكپارچگي زيست محيطي(E)، ويژگي هاي جغرافيايي(G) تعيين گرديد. متغيرها با توابع عضويت فازي همسان شدند و در مدل AHP وزن دهي شد و نقشه پهنه بندي نهايي دو مدل AHPو CVI به دست آمد. در مدل AHP ازنقطه نظر كارشناسان اهميت مولفه منابع(R) با وزن 0.293 بيشترين و مولفه ويژگي هاي جغرافيايي(G) با وزن 0.045، كمترين مقدار بود. در بررسي متغيرها نيز در مدل AHP، متغير مجموع بارندگي با وزن 0.750 موثرترين متغير و تنوع و كيفيت محصولات كشاورزي با وزن 0.088 كم اثرترين متغير از نظر كارشناسان بود. در بررسي مولفه هاي CVI، شاخص CVI كل استان 44.5% به دست آمد. شاخص CVI در مولفه منابع(R) % 56.12 بالاترين رتبه و در مولفه دسترسي(A) 36.94% كمترين رتبه را به دست آورد. پهنه بندي مدل AHP نشان داد بخش مياني استان شامل رشت، سراوان، كسما، انزلي و بيشترين را با مساحت 42.11 درصد دارد. در مدل CVI، بيشترين آسيب پذيري در كل شهرستان تالش با مساحت 15.57 درصد مي باشد. شهرستان هاي آستارا و رضوانشهر با مساحت 20.88 درصد در كلاس آسيب پذيري خيلي كم مشاهده گرديد.

Drought is one of the most costly natural disasters in Iran and the need for a study to determine vulnerability and identify the factors affecting it in different parts of the country.The aim of this study was to compare CVI and AHP methods in assessing drought and measuring climatic vulnerability in Guilan province in order to identify its dimensions.The research method is spatial and applied in terms of purpose. In the AHP model, the importance of the resource component (R) with a weight of 0.293 is the highest and the weight of the component of geographical features (G) with a weight of 0.045 is the lowest. In the study of variables in the AHP model, the variable of total rainfall with a weight of 0.750 was the most effective variable and the variety and quality of agricultural products with a weight of 0.088 was the least effective variable according to experts. In the study of CVI components, the CVI index of the whole province was 44.5%. The CVI index had the highest rating in the resource component (R) at 56.12% and the lowest rating in the 36.94% component. The zoning of the AHP model showed that the middle part of the province, including Rasht, Saravan, Kasma, Anzali, has the highest area with an area of 42.11%. In the CVI model,the highest vulnerability is in the whole city of Talesh with an area of 15.57%.Astara and Rezvanshahr cities with an area of 20.88% were observed in a very low vulnerability class.