كُنش سياسي مرجعيت ديني و فرايند صورت‌ بندي دولت در عراق (پس از 2003)

Political Action of Religious Authority and the state Formation Process in Iraq (After 2003)

پس از سقوط صدام در سال 2003، فضاي سياسي- اجتماعي جديدي در عراق شكل گرفت كه در آن، بازيگراني كه پيش‌ازاين امكان كنشگري از آن‌ها سلب شده بود توانستند در فرايند شكل‌گيري دولت جديد نقش‌آفريني كنند. درحالي‌كه ايالات‌متحده و بازيگران همسو با آن تلاش مي‌كردند فرايند صورت‌بندي دولت جديد را بر اساس رويكرد «دولت سازي از بالا» مديريت كنند مرجعيت شيعي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين و مؤثرترين بازيگران سياسي- اجتماعي عراق، از طريق كنشگري فعال خود اين فرايند را در مسير رويكرد «دولت سازي از پايين» قرارداد. ازآنجاكه در دوران جديد، بازتعريف جايگاه «مرجع» و كنشگري فعال آن، از فشارهاي بافتاري و مطالبات فزاينده اجتماعي تأثير پذيرفته است؛ اين مقاله براي فهم چگونگي اثرگذاري نهاد مرجعيت بر صورت‌بندي دولت، ضمن تبيين فشارهاي بافتاري، جايگاه «مرجع» به‌عنوان «كنشگر راهبردي» و «مرجعيت» به‌عنوان «نهاد غيررسمي» در عرصه سياسي- اجتماعي عراق را بررسي كرده است. براي پاسخ به سؤال تحقيق، از منابع كتابخانه‌اي براي جمع‌آوري داده‌ها و از روش توصيفي- تحليلي براي تحليل يافته‌ها بهره ‌گرفته‌شده است. مقاله حاضر با استفاده از ادبيات نهادگرايي و تعريف دولت به‌عنوان نهاد رسمي و مرجعيت به‌مثابه نهاد غيررسمي، درصدد تبيين چگونگي اثرگذاري‌ نهاد غيررسمي بر صورت‌بندي نهاد رسمي است.

After the fall of Saddam in 2003, a new socio-political climate emerged in Iraq in which actors who had previously been barred from acting were able to play a role in the process of forming a new state. While the United States and its allies sought to manage the process of forming a new state based on the "top-down state-building" approach, the Shiite "Marja'", as one of the most important and influential socio-political actors in Iraq, through its active activism On the path of the "bottom-up state-building" approach. Since in the new era, redefining the position of "Marja'" and its active activism has been influenced by contextual pressures and increasing social demands, this article explains the position of "Marja'" as "explaining the contextual pressures of the institution of Marja'. Has examined the "strategic actor" and the Marja' as an "informal institution" in the socio-political arena of Iraq. To answer the research question, library resources were used to collect data and descriptive-analytical method was used to analyze the findings. Using the institutionalist literature and the definition of state as a formal institution and Marja' as an informal institution, the present article seeks to explain how the informal institution influences the formation of the formal institution.