جايگاه و نقش گرگ در شاهنامۀ فردوسي

در تحليل متون حماسي به نقش آفريني ويژۀ برخي حيوانات در پرورش حماسه برمي‌خوريم؛ اين نقش آفريني گاه مثبت و توتميك است و گاه منفي و شريرانه. مانند گرگ كه در برخي اساطير و حماسه‌هاي جهان خويشكاري‌هاي مثبتي دارد، اما در برخي ديگر چنين نيست. در شاهنامه نيز نقش‌آفريني گرگ غالباً منفي است. در اين مقاله با روش تحليل متن كوشيديم دلايل نگاه منفي فردوسي به گرگ را تحليل كنيم. نتايج حاصل نشان مي‌دهد كه يك دليل عمدۀ ارائۀ تصويري منفي و شريرانه از گرگ در شاهنامه، حضور اهريمني گرگ در متون مذهبي ايران باستان است كه كشتن آن را جزو اعمال مثبت و داراي پاداش برمي‌شمارند. دليل ديگر اين مسأله يكي گرفته‌ شدن تورانيان با تركان توسط فردوسي در شاهنامه است. از اين رو، فردوسي هنگام سخن گفتن از تورانيان آن‌ها را به گرگ تشبيه كرده و صفت‌هاي منفي اين حيوان را براي توصيف آنان به‌كار برده است.